fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC frontpaÄo
http://www.nrc.nl/nieuws/2016/04/25/wenen-is-les-voor-heel-europa-1614588
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
'Vieno' estas leciono por tuta EÅropo
Prezident-elektoj en AÅstrio: la ekstrem-dekstra kandidato de la FPÖ gajnas la unuan rondon. La politika mezo forvaporiÄas, kaj Le Pen kaj Wilders Äojkrias.
NRC frontpaÄo 25 aprilo 2016
Fare de Caroline De Gruyter,
nia korespondanto en Vieno
"Karaj geamikoj, ni havas interkonsenton kun la historio", diris Norbert Hofer, kiam li dimanĉvespere[i] aÅdis ke li kiel kandidato de la ekstrem-dekstra FPÖ[ii] sufiĉege gajnis la unuan raÅndon de la AÅstriaj prezident-elektoj. "Ni nun scias ke la malnova sistemo estas finiÄanta, kaj ke estas spaco por io nova."
Eviti tiun konstaton neniu en AÅstrio plu povas. La 45-jaraÄa partio-ideologo Hofer, kiu pasintjare komencis sian prezidentan aventuron plimalpli kontraÅvole – ĉar li pensis ke li estis tro juna por tiu funkcio – frapis la kvin aliajn multe pli aÄajn kandidatojn, per antaÅeco kiun neniu estis antaÅvidinta: almenaÅ 36,4 procentoj de la voĉdonoj.
Numeron du, eksa ĉefo de la Verduloj, Alexander Van der Bellen, aveca viro kiu partoprenis kiel sendependa kandidato, atingis 20,4 procentojn. Tio estis multe malpli ol atendita. Numero tri estis senpartia eksa juÄisto.
Kaj nur tiam, ĉe grandega distanco, sekvis la socialisto kaj la konservativulo de la registaraj partioj, kiuj ambaÅ ricevis 11,2 procentojn de la voĉdonoj. En la frakasa malvenko de tiuj du kaÅiÄis la vera signifo de tiu elekto: la povo de la koalicio de socialistoj kaj konservativuloj, kiu jam regis AÅstrion ekde la Dua Mondmilito, estas komplete rompita.
Dum Norbert Hofer hieraÅvespere[iii] akceptis gratulojn de Marine Le Pen, gvidanto de la Franca Front National (“Brave, AÅstria Popolo!”) kaj la Nederlanda PVV[iv]-gvidanto Geert Wilders (“Mirinda!”), komencis ene de la registar-koalicio la soul searching[v]. Federacia kanceliero Werner Faymann, socialisto, parolis pri "klara mesaÄo ke ni ene de la registaro devas plibonigi la kunlaboradon". La gvidanto de la konservativuloj parolis pri "relaunch de nia laboro".
Sed ĉiu scias ke tiu ruÄ-nigra registaro perdis sian plimulton, kaj ke estas malmulte relanĉebla. La tielnomata "Dua Respubliko" estas pasinta – tiu de la postmilita AÅstrio en kiu maldekstro kaj dekstro, ruÄo kaj nigro, post tro da sangoverÅado decidis estontece fari ĉion per interkonsento.
Dum ĉirkaÅ sepdek jaroj, tiu interkonsento alportis al la lando prosperon kaj stabilecon. Sed ruÄ-nigro vidis sian plimulton erodi. La lastan fojon, en septembro 2013, ili rikoltis ankoraÅ 50,8 procentojn. Se nun okazus parlament-elektoj, ili falus malproksime sub 50 procentoj. AÅstroj estas tedataj de malmoliÄinta sistemo en kiu du partioj aranÄas ĉion inter si, kaj distribuas postenojn proporcie.
La elektoj de hieraÅ[vi] koncernis ‘nur’ la plejparte ceremonian funkcion de prezidento. Sed Äuste tio ebligis la voĉdonantojn sekvi sian koron, kaj doni vangobaton al la establishment.
Tiu ĉi kunteksto estas AÅstra. Samtempe, la rezultoj de hieraÅ adaptiÄas perfekte al EÅropa, eĉ internacia tendenco. AnkaÅ en Usono kaj diversaj EÅropaj landoj vaporiÄas la politika mezo.
La flankoj, iam (reciproke) rigarditaj kiel ‘ekstremaj’, transprenas la politikan batalon. La du politikistoj kiuj hieraÅ en AÅstrio plejbone akiris voĉdonojn, estas iu de ekstrem-dekstro, kiu volas barilon ĉirkaÅ la lando kaj faras ultra-naciisman diskurson, kaj Verdulo kiu Äuste staras por EÅropaj valoroj kaj por malfermeco. La 22-an de majo 2016, tiuj du konkursos unu kun la alia, en la decida dua raÅndo.
Kiu gajnos, tio dependas ankaÅ de la demando, ĉu ne-FPÖ-voĉdonantoj formos larÄan koalicion por apogi s-ron Van der Bellen, kaj bloki s-ron Hofer. Tio estas ankoraÅ tute ne certa. La ekonomia krizo, la rifuÄint-problemaro kaj la Rusa minaco (ĉi tie tre apude) timigas AÅstrojn.
La mallertaĵoj kaj korupteco de sinsekvaj koaliciaj registaroj fortigas la impreson de multaj, ke neniu majstras la radikalajn disvolvojn en ĉiam pli kolera mondo. Tiel ĉi tie nur 4 procentoj estas favorantoj de TTIP[vii], la trans-Atlantika komerc-interkonsento pri kiu la EU kaj Usono negocias. Hofer akiris multajn voĉdonojn de junuloj. Jen ĉiuspecaj variantoj pri EÅropaj temoj. Pro tio, la rezultato de hieraÅ[viii] estas leciono por tuta EÅropo.
[i] dimanĉvespere: 24 aprilo 2016
[ii] FPÖ = Freiheitliche Partei Österreichs (vidu ankaÅ: epo.wikitrans.net/Freedom_Party_of_Austria)
[iii] hieraÅvespere: 24 aprilo 2016
[iv] PVV = Partij voor de Vrijheid (relative malgranda politika partio en Nederlando, ekde 2005)
[v] soul searching = sinekzamenado pri motivoj, konvinkoj kaj sintenoj
[vi] hieraÅ: 24 aprilo 2016
[vii] TTIP = Transatlantic Trade & Investment Partnership
[viii] hieraÅ: 24 aprilo 2016