fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC Handelsblad
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/juli/08/indonesie-toont-islam-kan-met-democratie-1396314
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Indonezio montras: islamo eblas kun demokratio
MorgaÅ elektoj en Indonezio. Tiu lando montras ke islamo kaj demokratio povas esti kune, diras Nikolaos van Dam
NRC Handelsblad 8 julio 2014
Ofte mi aÅdis proklami la tezon, ke islamo kaj demokratio estas ne kunigeblaj, sed kristaneco kaj demokratio ja estas. La praktiko tamen por milionoj da kredantoj montriÄas tute alia. Islamo kaj demokratio ja bone iras kune en Indonezio, same kiel en multaj aliaj landoj kun islamana plimulto.
Dum lastatempa seminario "Indonezio, Islamo kaj Demokratio" ĉe la Universitato de Leiden, la konata indonezia profesoro pri historio de la islamo, Azyumardi Azra, faris komparon inter Indonezio – post Usono kaj Barato la plej granda demokratio en la mondo, kun krome la plej granda nombro da islamanaj enloÄantoj – kaj la arabaj landoj, kie la demokratio daÅre ne kapablis akiri solidan influon. Kio estas la kaÅzo de tio?
Azyumardi argumentis ke la modera tipo de la indonezia islamo akirigis fekundan grundon sur kiu la demokratio povis enradikiÄi. Li atentigis pri la rimarkinda fakto, ke la plimulto de islamanoj en la mondo vivas sub demokratie formitaj registaroj. La "lumpunktoj’ de demokratio troviÄas en la islamanlandoj kiuj estas malplej arabigitaj, kiel Indonezio, Pakistano, BangladeÅo kaj Turkio, dum oni parolas pri manko de demokratio en la araba mondo mem.
Tiu manko tute ne rilatas kun supozita neakordigebleco inter islamo kaj demokratio, sed devas esti atribuata al kulturaj kaj sociaj faktoroj, diras Azyumardi. Li opinias, ke la masklo-regita araba kulturo, kun Äia lojaleco al tribo kaj familio, lasas malmultan spacon por iniciati demokratiojn.
Oni tamen povas demandi sin, ĉu la indonezia socio kompare al la araba mondo vere posedas tiajn moderajn trajtojn kiuj estas favoraj al la disvolviÄo de la demokratio.
En la nuna tempo tio Åajnas esti tiel, sed – same kiel en EÅropo – ne ĉiam estis tiel en la pasinteco. La hodiaÅa EÅropo estas pacama kaj demokratia. Sed en la dudeka jarcento Äi ankaÅ spertis siajn nigrajn periodojn kun perforto kaj radikalaj diktatoroj (Hitler, Mussolini, Franco), kiuj estis amase subtenitaj de kristana loÄantaro. Kiu surbaze de tiuj spertoj asertas ke kristaneco kaj demokratio estas neakordigeblaj, ne estas prenita serioze, eĉ se la spertoj je tiu punkto estas la samaj kiel tiuj pri la islamo. Ekzistas de islamanoj dominataj landoj kun diktaturoj sed ankaÅ kun demokratioj, same kiel ekzistas de kristanoj superregataj landoj kun diktaturoj aÅ demokratioj. Kun religio tio malmulte rilatas.
AnkaÅ Indonezio travivis periodojn de ekstrema perforto, ekzemple, en 1965-1966, kiam supozitaj komunistoj estis amase murditaj. Tiuj masakroj estis kaÅe organizitaj de militistoj de tiama prezidento Suharto, kaj efektivigitaj de murd-skadro varbitaj el la plej ĉefaj islamanaj organizoj. Nuntempe, la du plej grandaj islamanaj organizoj de Indonezio, nome Muhammadiyah kaj Nahdhatul Ulema, Äuste plenumas esencan rolon kiel stabiligan faktoron ĉe la antaÅenigo de demokratio.
La iam ekzistanta situacio en diktaturoj povas rapide ÅanÄiÄi en pozitiva senco. Tio okazis en Indonezio post Suharto, kaj en Orient-EÅropo post la falo de la Fera Kurteno. El la fakto, ke en la araba mondo ne samspecaj disvolviÄoj okazis, la konkludo ne devus esti ke tie mankas potencialo por atingi demokration. Eĉ se la perspektivoj pri tio instigas nur malmultan optimismon.
Se oni volas kategoriigi sociojn, ĉu estas Äuste tiam paroli pri socio kun aÅtoritata strukturo, nur ĉar Äiaj gvidantoj havas aÅtoritatan inklinon? Socia strukturo ja ne nur dependas de la karaktero de registaro aÅ reÄimo, ĉu? La arabaj socioj, ĉu oni povas konsideri ilin kiel pli aÅtoritataj ol la indoneziaj, kaj ĉu la demokratio ĉe ili estas malpli vivipova, kiel Azyumardi sugestas? AŠĉu la araboj simple havis malbonan sorton, pro tio ke ili estas regataj de diktatoroj kiuj sukcesis altiri al si la militistan potencon?
LaÅ mi tio estas la kazo. La sukceso de diktaturo ja ofte dependas de malgranda grupo de bone organizitaj militistoj aÅ aliuloj. La socia strukturo malpli gravas. AÅtoritataj sociaj karakterizaĵoj ne nepre malhelpas demokratajn disvolviÄojn.
Indonezio estas havinta totalismajn prezidentojn: Sukarno kaj Suharto, kaj la lando havas nur dum la lastaj 16 jaroj demokration. Ĉu ĉiuj aÅtoritataj trajtoj kiuj formis parton de la indonezia socio malaperis, kiam Indonezio nun fariÄis demokratio? Ĉu la sultanoj en la pasinteco ne estis aÅtoritataj personecoj? La Java socio estas tre hierarÄ¥ia. Tion reflektas la Javana lingvo, kiu klare distingas inter la diversaj sociaj niveloj aÅ klasoj. La araba lingvo ne konas tiujn diferencojn, kaj nek la moderna Bahasa Indonesia. Jen kialo kial Javanoj Åatas la Bahasa Indonesia lingvon, eĉ se la Javana estis la lingvo de la indonezia loÄantarplimulto. Tradiciaj aÅtoritataj strukturoj estas klare diserigantaj, sed tio ne signifas ke ili estas for.
Konklude: islamo kaj demokratio povas bone akordi; diktaturoj povas rapide esti anstataÅigataj de demokratioj. Sed la pluan ekzistadon de la demokratio oni ne supozu kiel ion evidentan – ne en Indonezio, ne en EÅropo, aÅ ie ajn.
Nikolaos van Dam estis ambasadoro en Indonezio, Germanio, Turkio, Egiptio kaj Irako.