fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/2016/01/18/china-waarschuwt-de-nieuwe-leider-afscheiding-is-1580762
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Ĉinio avertas la novan gvidanton: secesio estas riska!
Elektoj — Pekino permesas al Tajvano neniujn secesiemajn aktivecojn.
NRC 18 januaro 2016
Fare de nia korespondanto
Oscar Garschagen[i] en Åœanhajo
Ĉinio faris averton al la nova prezidentino de Tajvano, Tsai Ing-wen, kaj Åia Demokrata Progresa Partio (DPP) kiu konstituas la plimulton (68 el 113 sidejoj) en la parlamento, ne entrepreni riskajn "secesiemajn aktivecojn". Ĉinio ankaÅ alvokis Åin "kun multe pli da zorgo nutri la rilatojn". Sen gratuli la DDP-on kaj la unuan inan prezidenton, kaj eĉ sen nur mencii Åin, Pekino emfazis siajn rajtojn pri la fakte sendependa Tajvano.
"La suverenan kaj teritorian integrecon de tuta Ĉinio ni ĉiam je la plej kuraÄa maniero defendos kontraÅ la aspirado al ‘Sendependa Tajvano’", jen la Ĉina reago.
La venkintoj aspiras formalan sendependecon de Tajvano, kiu Äis 1949 apartenis al Ĉinio. Tsai mem emfazis, post sia venko kun 6.9 milionoj (56.12 procentoj) da voĉdonoj, ke la ambiguan Äisnunan staton – ne reuniÄon, neniun formalan sendependecon – Åi ne perturbos. En kaj la Mandarena kaj la Tajvana lingvo, Åi diris klopodi pri bonaj rilatoj kun la kontinento. Tio dependas ankaÅ de Ĉinio, Åi tuj emfaze aldiris.
"Nia demokratio, nacia identeco kaj internacia spaco devas esti respektata. Ĉiu opreso nocas la stabilecon de la rilatoj", diris la en Usono kaj Londono edukita juristino. Eminentaj Usonaj diplomatoj alvenis dimanĉe[ii] en Tajpeo kaj Pekino por preventi ke Tajvano aŠĈinio per provokoj perturbus la delikatajn rilatojn. Usono devontigis sin protekti Tajvanon, se Ĉinio la centojn al la insulo direktitajn misilojn ekuzus por la 'Tajvanan distrikton' aŠ'Ĉinan Tajpeon' denove meti sub sia regado.
Kvankam en la kampanjo temis precipe pri la stagnantaj salajroj, la breĉo inter povra kaj riĉa, kaj la Åtelforirado de laborpostenoj al Ĉinio, la rilato kun Ĉinio grave rolis. La Ĉina Naciistpartio (Kuomintango) ricevis historian punegon post ok jaroj da 'politiko de profunda proksimiÄo' sub eksiÄanta prezidento Ma Ying-jeou. Kuomintang-prezidentkandidato Eric Chu akiris 31 procentojn de la voĉdonoj; nur 35 parlamentanoj estis elektataj. Chu tuj eksiÄis kiel Kuomintang-prezidanto.
Precipe junuloj opinias ke nur la elito de posedantoj de grandaj entreprenoj profitis de la ekonomia proksimiÄo, kaj ke komunista Ĉinio per nerekta vojo akiris tro grandan influon. Ne nur la DDP profitis de tio, ankaÅ la nova New Power Party[iii] de la elektita heavy-metal head Freddy Lim havis sukceson. Kun kvin sidejoj tiu partio estas la tria grupo en la parlamento. Freddy Lim, kantisto en la ChthoniC[iv] bando, estis gvidanto de la Sunfloro-Movado[v]. Ties impeta opozicio kontraÅ novaj komerco- kaj servo-interkonsentoj kun Ĉinio, kaj iliaj ideoj pri devigaj referendumoj kaj la legalizo de la gaja geedzeco estis penindaj.
Pri la elektado de evidente por-demokratiaj kaj por-sendependecaj kandidatoj kiel Lim, Ĉinaj junuloj cetere scias nenion. Ĉe ciferecaj serĉiloj, vortoj kiel DDP, Tsai Ing-Wen, Freddy Lim aÅ Sunfloro-Movado estas blokataj. En la Ĉinaj amaskomunikiloj la prezidentaj kaj parlamentaj elektoj estas komplete superataj de la lanĉo de la Azia investbanko AIIB[vi]. Nova speco de monda banko, de kiu Tajvano vane volas iÄi membro.
[i] de Oscar Garschagen estis pri Tajvano ankaÅ artikolo en la NRC de 15 januaro 2016
[ii] 17 januaro 2016
[iii] por New Power Party vidu: https://en.wikipedia.org/wiki/New_Power_Party
[iv] por ChthoniC vidu: http://epo.wikitrans.net/Chthonic_(band)
[v] por Sunfloro-Movado vidu jenan longegan retadreson: https://www.google.nl/search?q=%22Sunfloro+Movado%22&lr=lang_eo&hl=nl&nfpr=1&tbs=lr%3Alang_1eo&oq=%22Sunfloro+Movado%22&gs_l=heirloom-serp.12..30i10.9020.31622.0.35802.17.17.0.0.0.0.140.1570.10j7.17.0....0...1ac.1.34.heirloom-serp..2.15.1430.RRcOTO8bmyo
[vi] por AIIB (Asian Infrastructure Investment Bank) vidu: https://en.wikipedia.org/wiki/Asian_Infrastructure_Investment_Bank#Founding_members