fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/2016/01/14/doe-net-alsof-de-britten-al-exit-zijn-1576148
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Agu kvazaÅ la Britoj jam eliris
La Angloj neniam kredis je politika kaj kultura Unio. Ili kondutas kiel transakci-Åtato meze de solidara komunumo. La maniero por preventi ‘Brexit’-on estas paroli laÅte pri tio kion ili perdos, kiel ekzemple ilian ‘City’, argumentas Joris Luyendijk.
NRC 14 januaro 2016
Fare de Joris Luyendijk
La EÅropa Unio trairas la plej gravan kaj plej danÄeran krizon el sia historio. Britio ne nur rifuzas helpi, Äi eĉ uzas nian momentan malfortecon por eldevigi koncedojn. Sur tiu fono, ni devus vidi la Brexit[i]-referendumon. “Se viro kuÅas sur la tero, ne piedbatu lin”, jen konata Angla parolturno. Sed la Brita registaro ne nur piedbatas, Äi ankaÅ provas forpreni la monujon.
La intertraktadoj pri “a better deal” eniras en sian lastan fazon. La Brita ĉefministro David Cameron lasas nun al siaj ministroj, ĉu ili volas kampanji por aÅ kontraÅ Brexit. UrÄas nun la tempo, ke EÅropanoj alfronti la tiean situacion. Skotlando estas precipe inklina al EU[ii], dum Kimrio kaj Norda Irlando havas apenaÅ influon. Kiel tiam interrilati kun la Angloj?
La unua paÅo estas la demando, ĉu ni ne devus simple dumpi la Britojn. Kaj post iom da tempo ilin denove akcepti, kondiĉe ke ili petos tion afable. La Angloj estos post Brexit ankoraÅ daÅre en la NATO, do kion plu ili ja povas? Usono uzas la Britojn kiel peonon ĉe la EU-tablo. Se ili forlasos tiun, kion VaÅingtono tiam ankoraÅ devus kun tia maltrafo? Intertempe la duono de la Brita komerco ekzistas el tiu kun la EU, sed nur dek unu procentoj de la EU-komerco estas kun la Britoj.
Ni povos superÅuti la Anglojn en post-Brexit-intertraktadoj, kiel ĉiu landogrupo de 450 milionoj da enloÄantoj povas tion kun ĉantaÄanta frateto, sed la foriro venas kiel ajn en malbonÅanca momento: pensu pri la rifuÄint-krizo, la ruinaĵo de la eÅro, daÅra minaco de terorismo, Rusa agreso. Pli da nestabileco ni apenaÅ povas permesi al ni.
Nun la dua paÅo. Kvankam la Angla elito malfortas eble strategie, estas ja geniaj taktikistoj. Ili trudeniras la EÅropan Union je Äia plej malforta momento. Ni nun ja bezonas nian atenton kaj rimedojn por aliri verajn problemojn. Estas do en nia intereso helpi la EU-inklinan kampon en Anglio. Kontentigante kelkajn postulojn tio eblas, sed estas Äuste kion Cameron esperas: estus historia eraro. Se ni rekompencas ilin pro ilia provo eldevigi, oni ĉie ekhavos tiuspecajn referendumojn. Tio paralizos EÅropon.
Pli bone estas ekminaci. Klarigi ke ni povas trafi la Anglojn malmolege. Konsideru la EU-membrecon ne kiel favoron de Anglio al EÅropo. Ne, lasu ilin do foje sperti sian dependecon proprakorpe.
"EÅropo estas por la Angloj plie ekonomia ol politika projekto"
Tio postulas alian tonon. Multaj kontinentaj EÅropanoj estas favorantoj de la EÅropa Unio, ĉar ili vidas en tiu la plej bonan garantion kaj protekton kontraÅ la minaco de revigliÄanta, agresema naciismo. Sed la Angloj lernis tute alian historion. EÅropanoj pensas: naciismo neniam plu, ĉar tiam ni ekhavos Hitler-ojn. Sed Angloj lernas en la lernejo ke ili danke al sia naciismo povis venki Hitler-on. Ili vidas la neceson de EÅropa politika integriÄo do ne kiel ni vidas tiun. EÅropo estas por la Angloj pli ekonomia ol politika-kultura projekto. Legu pri tio nur la EU-inklinajn ĵurnalojn, kiel Financial Times kaj The Guardian. AÅ aÅskultu la EÅrop-inklinajn politikistojn: ili argumentas pure de el la nacia intereso.
Alivorte: la Angla sinteno vidalvide al la EU estas transakcia, ne transformiÄa. Tial, ne havas sencon apelacii al solidareco aÅ la EÅropa idealo. Rakontu al tiuj Angloj prefere kiom ni lasos ilin suferi, se ili eventuale forirus. Parolu ni laÅte en niaj parlamentoj pri tio, kion ni povas oferi al la Skotoj se tiuj post Brexit preferos Bruselon kiel stabejon, ne Londonon. Kaj kiel la financan potencon el Londono ni reakiros al la kontinento. Wall Street ja ankaÅ ne tenas oficejon en Kubo. Usonaj, Brazilaj kaj Ĉinaj multnaciaj entreprenoj pripensos post Brexit ĉu ankoraÅ Londono ja estas la ideala loko por komerco en la EU.
AnkaÅ ne forgesu la Japanan aÅto-industrion. Nun ankoraÅ en Britio, sed Grekio kun siaj belegaj havenoj estas evidente multe pli bona loko. Kaj, ho jes, baldaÅ la 1,3 miliardo da Hindoj denove ekplendas pri sia manko de permanenta sidejo en la UN-Sekurec-Konsilio. Kial 55 milionoj da Angloj jes, kaj ni ne, ili diros post Brexit. Lasu nin iom varmigi tiun sidejon por Barato, interÅanÄe de apogo al nia kampanjo.
La plej bona maniero por preventi Brexit-on estas Åajnigi ke tiu jam okazas. Sed tio ne sufiĉas. EÅropaj politikistoj kaj kolumnistoj devus preni sur sin la taskon komprenigi Anglion kiel senpotenca kaj neatentinda Äi estas iÄonta. Kia stulta movo, tiu referendumo. Infano povas vidi ke la EÅropa Unio estu profunde reformota. Imagu ke Anglio provus atingi “a better deal” ne por si mem, sed por ĉiuj EÅropanoj. Ke Cameron estus turninta sin kontraÅ la daÅra parlament-transloÄigo. Ke li eklaborus pri la agrikultur-politiko, pledus por salajro-redukto de EÅrokratoj kaj por persekutado de koruptaj EÅropaj oficistoj.
AnstataÅe, li postulas ke la eÅrozono ne iÄos pli potenca ol la Åelo ekster tiu zono, kaj ke la financa sektoro en Londono estos favorata. “The English are only in it for themselves”. Lasu nin do trakti ilin ankaÅ tiel.
Joris Luyendijk estas ĵurnalisto kaj verkis "Dit kan niet waar zijn" ("Ĉi tio ne povas esti vera"), Nederlandlingvan libron pri la financa krizo.
[i] Brexit = Britain's exit from the EU (eliro de Britio el la EU)
[ii] EU = EÅropa Unio