fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/next/2015/11/26/oekraine-verdedigt-ook-europas-vrijheid-1559774
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Ukrainio defendas ankaÅ la liberecon de EÅropo
La politiko de Putin estas problemo por la tuta mondo, diras prezidento Petro PoroÅenko. En intervjuo kun ĉi tiu ĵurnalo, li retrorigardas al unu kaj duona jaro de prezidenteco en "unu el la plej malfacilaj periodoj en nia historio".
NRC 26 novembro 2015
Intervjuo kun Petro PoroÅenko
fare de nia redaktoro Hubert Smeets
La vojo de la ancien régime al nova reÄimo en Ukrainio estas longa. Petro PoroÅenko regas unu kaj duonan jaron super la eksa sovetia respubliko, kiu svingas tien kaj reen inter Rusio kaj EÅropo. Sed en la prezidenta palaco sur la Bankova strato en Kievo, la kulturbatalo inter la aÅtoritata stilo de antaÅe kaj la pli malstrikta de nun, tiu ankoraÅ ne estas finaranÄita.
"Vidu. Ni suferas de post-sovetia sindromo. Ni ne nur devas ÅanÄi la landon, ankaÅ la homoj devas ÅanÄiÄi", diras PoroÅenko en sia speciala akceptoĉambro. En la stalinisma-klasika konstruaĵo, kie inter la falo de la nazia Germanio kaj la fino de Sovetunio la Ukraina Komunista Partio havis sian sidejon, la kulturbatalo estas videbla. En la dua etaÄo la Maidan-generacio provas aranÄi la timige longajn koridorojn laÅ sia prefero. Sur la muroj pendas moderna arto kiu referencas al famaj Ukrainoj, kiel Kazimir Maleviĉ (pentristo) kaj Igor Sikorski (inventisto de la helikoptero). En la laborĉambroj diskuÅas mobilfonoj kaj koloraj tekkomputiloj. La junaj viroj kaj virinoj, vestitaj en ĵerzoj kaj gimnastikÅuoj, estis en 2013-2014 aktivaj en la tendaro sur la Maidan, la movado kiu la tiaman prezidenton Janukoviĉ furiozigis.
Kelkajn etaÄojn pli supre laboras la burokrataro en siaj grizaj kompletoj aÅ tajlorkostumoj. Tie regas la sekurecservo. Mobilfonoj sur tiu prezidenta etaÄo ne bonvenas. La oficialuloj komunikas tra aparta fermita sistemo. PreskaŠĉiu havas aÅdilon ĉe sia orelo. Eĉ la viro kiu enverÅas glason da mineral-akvo kun kvar blokoj de glacio por la prezidento.
La prezidento kiel akceptejon havas Äis la firsto panelitan ‘kabineton’, kie antaÅ nelonge skulptaĵo de malplenaj kuglingoj estas metita, honore al la ‘ĉiela cento’ kiuj dum la protestoj komence de 2014 estis mortigitaj per interpafado.
"Vin li ja akceptas, nin ne", la frizistino en Kievo estis suspirinta pli frue tiun tagon. Åœia vivnivelo malpliboniÄis. Kvankam Åi restas bonhumora, eco de multaj Kievljane, la promeso de la Maidan ankoraÅ ne plenumitas. La reformpolitiko funkcias intermite. Estos ekzemple ja sendependa publika radiosendilo, kiel kontraÅpezo al la sendiloj de la oligarÄ¥oj. Sed novaj leÄoj por la profunde koruptaj juÄistaro, fisko, dogano kaj burokrataro, ankoraÅ ne venas.
"Tiu kritiko estas logika", diris la prezidento. "Ukrainio dum pasintaj 18 monatoj estas paginta prezon de 8000 mortintoj: 6000 civitanoj kaj 2000 soldatoj. Samtempe ni realigis Äenajn shock-reformojn. Tamen mia partio, Bloko Petro PoroÅenko, ĉe la lokaj elektoj en preskaÅ du trionoj de la regionoj fariÄis la plej granda."
Reformi en milita tempo
PoroÅenko estis en majo 2014, preskaÅ tri monatojn post la Rusa aneksado de Krimeo, elektata. Ekde tiam, Ukrainio alfrontas profundan ekonomian krizon. En la unua trimestro de ĉi tiu jaro, la malneta enlanda produkto malkreskis eĉ 17 procentojn. La hrivno[i] iÄis rilate al eÅro kaj dolaro trioble malpli valora. La inflacio Åprucis supren, kun pintoj de 50 procentoj. La loÄejkostoj plialtiÄis, la pensioj malkreskis. Stagnoflacio[ii]. Nur en oktobro unuafoje revenis iom da kresko. La malaltiÄo de la MEP[iii] reiras al 11,8 procentoj. Venontjare oni eĉ antaÅvidas kreskon: inter 0,3 kaj 2 procentoj, ĉe inflacio inter 12 kaj 15 procentoj.
Ĉu tio estas turnopunkto, aŠĉu tutsimple la fundo de la puto estis atingita? PoroÅenko kredas la unuan. Sed, li diras, estas ankaÅ "filozofia afero". "Kombine kun milito, tio estis unu de la plej malfacilaj periodoj en nia historio. Kiam mi iÄis prezidento, ni tute ne havis armetrupojn. Sed dum ni nun elspezas 5 procentojn de nia buÄeto por militistaj aferoj, ni tamen estis tranĉintaj en nia buÄetdeficito. En februaro ni havis valuto- kaj or-rezervojn de malpli ol 5 miliardaj dolaroj. Nun, malgraÅ la katastrofa milito, ni havas rezervon de 13 miliardoj, kaj estas nia buÄetdeficito malpli ol 4 procentoj."
Krome estas tiel ke, alie ol Janukoviĉ, kiu vivis de la elektantaro en la oriento, kaj ties antaÅulo JuÅĉenko, kiu dependis de la okcidento, PoroÅenko, mem naskita en la Budjak, regiono en la sudokcidenta fora loko de la lando, konsideras sin kiel la unua prezidento kiu havas apogon en ĉiuj kompasdirektoj.
"Ĉiam estis diseco de Ukrainio. La duono estis por EÅropa integriÄo, kaj la alia duono por la Dogana unuiÄo kun Rusio. Du jarojn antaÅe, 16 procentoj estis por integriÄo kun NATO, nun tio estas pli ol 60 procentoj. Du jarojn antaÅe, 36 procentoj estis por integriÄo kun la EU, nun ĉirkaÅ 70 procentoj. Se ekzistas lando en la mondo kiu montras tian dinamikon dum tempo de milito, mi ja Åatas scii kiel nomiÄas tiu lando. La Ukraina popolo ne nur haltigis la Rusan agreson, sed ankaÅ faris komencon de la ekonomiaj reformoj. Mi fieras pri tio."
Tiu fiero ne ĉiam estas reciproka. La ministroj de Financoj kaj Ekonomiaj Aferoj estas aprezataj de la publika opinio. Sed ĉefministro Arseniy Yatsenyuk estas tiel nepopulara, ke li eĉ ne kuraÄis lasi sian partion ‘Popolfronto’ partopreni en la lokaj elektoj pasintmonate. Ke li ankoraŠĉeestantas, ties kaÅzo estas ke la elito terure timas eventualajn plifruiÄintajn parlamentajn elektojn. Yatsenyuk sin pravigas per unu por venki la alian. La parlamento estas restinta batal-areno, kie lastsemajne denove estis batata kaj piedbatata. La kvar tutlandaj partioj, kiuj konstituas la regantan EÅropisman koalicion sed malfidas unu la alian, ne volas rezigni siajn klientarismajn interesojn. Dekoj da delegitoj iras ankoraÅ ligitaj per kondukÅnuro de oligarkoj, kiel Åtalo-magnato Rinat Akhmetov, bankisto Igor Kolomojski kaj la obskura naturgaso-makleristo Dmitri Firtasj.
Frapanta ekzemplo de la bluf- kaj ĉantaÄ-kulturo estis la komenca nevolo de la parlamento akcepti kontraÅ-diskriminaciajn preskribojn por protekto de seksaj minoritatoj: kondiĉo de EU por la libera senviza vojaÄado, kion Ukrainio tiel avidas. PoroÅenko ekagis. "La koalicio ĉe la unua legado malaprobis ĉiun amendon. Mi invitis ĉiujn partiestroj por ekspliki kiom grava tiu leÄo estis. Ĉe la dua legado la parlamento voĉdonis ja por Äi."
Ĉu li por tio estas minacinta, kiel decas al post-sovetia gvidanto? "Mi ne estas minacinta. Mi simple diris tion. Kiel prezidento kaj kristano, kiel viro kiu jam pli ol tridek jaroj kun sia edzino vivas kune – mi estis 18 kiam mi edziÄis – kaj kiel patro de kvar infanoj, mi staras por tre tradiciaj valoroj. Sed kiel prezidento, kiel garantiulo de la konstitucio, mi devas garantii la rajtojn de ĉiuj Ukrainoj, senkonsidere pri seksa orientiÄo aÅ kio ajn. La parlamento apogis min. Tio montras kiel nekredeble tiu ĉi lando en 18 monatoj ÅanÄiÄis."
Tio laÅ li ankaÅ pruvas, ke EÅropo siavice Åuldas "unuecon kaj solidarecon" al Ukrainio. "Unue politika subteno. Notu bone: neniu mono, neniu militista aÅ teÄ¥nika helpo, eĉ neniu konsilanto, ne, unue subteno por la EÅropaj valoroj en Ukrainio. Financa subteno kaj militista helpo staru sur la tria kaj kvara lokoj. Ĉar por kio ni batalas? Ne nur por teritoria suvereneco. Ni batalas por libereco kaj demokratio. Fare de la Rusa agreso la tutmonda sekureco-sistemo estas ruinigita. La Ukrainoj kiuj defendas sian landon, defendas la sekurecon de EÅropo."
EÅropaj valoroj
EÅropaj valoroj, sonas tial ĉe la Bankova. Valoraj ortaj al tiuj de la Kremlo. Sed kion precize enhavas tiuj valoroj? "Toleremo. Kaj digno", tiel diras prezidento PoroÅenko. Äœuste du jarojn antaÅe, kelkmil studentoj iris al la Maidan por protesti kontraÅ la decido de Janukoviĉ haltigi EÅropan integriÄon. Ili petis nin, politikistojn: ne venu. Sed kiam la policanoj bategis ilin, aperis sekvantage milionoj sur la strato. Sen rompeti eĉ unu solan floron. Pro tio la nomo: ‘marÅo de la digno’. Eble iomete romantika kaj naiva, sed tiel mi komprenas EÅropon. Ni ĉi tie estas ambaÅ slavaj nacioj, sed Rusio estas imperia Åtato, dum Ukrainio volas reveni al EÅropo."
Estas do ne hazardo ke la Bankova kun suspektemaj okuloj observas la Nederlandan referendumon pri la asocia traktato kun Kievo. La iniciatintoj diras ‘ne’ al tiu traktato, inter aliaj ĉar Ukrainio laÅ ili en la Rusa ‘ínflusfero’ estis kaj estas.
"Tio estas komplika", diras PoroÅenko. "Mi ne povas komenti la demokratian rajton de la Nederlandanoj por esprimi sin en referendumo. Sed mi fidas la Nederlandajn civitanojn. KaÅze de la MH17-katastrofo niaj landoj alproksimiÄis. Tion oni povas ne organizi – Äi simple okazis. Ene de tri horoj kuÅis ĉe la ambasado en Kievo maro da floroj, de homoj kiuj ankoraÅ neniam estis estintaj en Nederlando. Doloro kunigas popolojn. Ni tiam faris la tutmonde esceptan geston, por lasi la ekzamenon pri la katastrofo gvidi de Nederlando, kaj ne de ni. Tio estis paÅo sen precedenco. La reago estis: ÅaÅ! "
Se la demando estas levita ĉu en Okcident-EÅropo estas sufiĉe da analiza okulo pri Putin, tiam PoroÅenko parolas eĉ malpli sinreteneme. "La politiko de Putin estas la plej granda problemo, ne nur sole pri Rusio mem kaj EÅropo, sed pri la tuta modo. Ĉiu en Nederlando bezonas scii ke voĉdono en la referendumo ankaÅ estas voĉdono por aÅ kontraÅ la Ukrainoj kiuj donis siajn vivojn por EÅropaj digno kaj valoroj. Mi abomenas la ideon ke la Nederlandanoj iÄas ostaÄoj de politika ludo. Tiu referendumo estas, konscie aÅ nekonscie, akvo al la muelilo de Putin."
Neniu timo esti viktimigata
Sed la prezidento scias ke sur la tutmonda scenejo estas abunde da movado ekde la atencoj super Sinajo kaj en Parizo. La aneksado de Krimeo kaj la milito en la Donbas-regiono povas malaperi el la vido, kiam Francio kaj Rusio kune ekmarÅas kontraÅ la Islama Åœtato. KvazaÅ li volis antaÅi tian krizan punkton, prezidento PoroÅenko lastsemajnfine malkoncize dankis tri Baltajn registar-gvidantojn, pro tio ke ili ne volas kune kun Rusio aktivi en Sirio. Ĉu li timas ke Ukrainio estas viktimigata de Oriento-Okcidento-koalicio kontraÅ IÅœ?
"Mi malamas la vorton ‘timo’. Mi diras tion kiel prezidento de lando kiu jam 18 monatojn estas minacata per terorismaj atakoj de el Rusio. La kontraÅ-IÅœ-koalicio krome jam ekzistas. Rusio ne estas parto de Äi. Mi ne kontraÅstaras se Rusio aliÄas al tiu koalicio, kondiĉe ke Äi batalos kontraÅ IÅœ-on, kaj ĉesos apogi Assad-on."
En EÅropo tamen sonas pledoj por rekonsideri la sankciojn kontraÅ Rusio, pro la situacio en la lumo de la Mez-Oriento. Ĉu ne estas tiel ke Ukrainio tiam iÄas malpli grava por kelkaj partneroj en la koalicio? PoroÅenko ne cedas. "Mi kredas ke ne. Konsideru tiun ĉi paralelon. Post la aneksado de Sudetio en 1938 fare de Hitlero, multaj homoj diris: Sudetio ne tiom gravas. Sed finfine la prezo de tiu tiel nomita pacema solvo estis tre alta. EÅropo lernis sian lecionon. Neniu scias kio estas la sekva celo de Rusio. Kartvelio en 2008. Krimeo kaj Donbas en 2014. Post nelonge ankaÅ Bulgario kaj la Baltaj landoj? Estas danÄera precedenco."
Tio alvokas renversitan demandon. Ĉu Ukrainio ankoraÅ fariÄos membro de EU dum la vivo de PoroÅenko? La prezidento respondas nerekte. "Post mia unua aÅ dua periodo kiel prezidento, mi revas aliÄi al la EÅropa Parlamento el la nomo de Ukrainio." Tuj post lia eventuala dua oficperiodo, en 2024? "Eble."
Hubert Smeets kiel NRC-redaktoro ofte ĉeestis en Ukrainio dum la tempo de protestoj kaj la konflikto kun Rusio. Li ankaÅ verkis "De wraak van Poetin" (La venÄo de Putin), Nederlandlingvan libron aperintan la 25-an de novembro 2015.
[i] hrivno = la valuto de la Åtato Ukrainio (vidu: https://eo.wikipedia.org/wiki/Ukraina_hrivno)
[ii] stagnoflacio = inflacio kun ekonomia stagno
[iii] MEP = malneta enlanda produkto