fonto:
laNederlanda ĵurnaloVolkskrant
http://www.volkskrant.nl/buitenland/europa-moet-een-bewuste-alliantie-van-veiligheid-waardigheid-en-schoonheid-zijn~a3795625/
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
EÅropo estu konscia alianco de sekureco, digno kaj eĉ beleco
“La homo volas ne nur prosperon, sed ankaÅ prudentonâ€, argumentas Jonathan Holslag. “Forprenu de li lian sopiron al pli alta celo, kaj li iÄos cinika aÅ ribelema.â€
Volkskrant 22 novembro 2014
Fare de Jonathan Holslag
Ĉu ni EÅropanoj povas sperti renaskiÄon, sen ke ni unue devu treni nin tra nova Mez-Epoko? Jen la demando kiu ĉe mi jam kelkajn jarojn fantomas tra la kapo. Eble vi trovis ke en la antaÅaj eseoj[i] mi levis tiun demandon kun tro da drameco, kaj troigas mian malserenon pri la mondo. Ĉe tio, lasu min tuj rimarki ke ankaÅ mi mem ofte faras tiun pripenson. Kaj tamen, ju pli forte mi serĉas argumentojn kiuj nuligas mian maltrankvilon, des pli Äi estis konfirmita.
Mi vidas kvar grandajn tendencojn. Unue la nun kreskanta agitiÄo sekve de la ÅanÄiÄanta potenc-ekvilibro. Ofte oni diras al mi, ke la malkresko de potenco estas nur relativa, kaj ke la prospero de unu lando ne nepre signifas plimalboniÄon por la alia. "Ne estas zero sum game", oni tiam aÅdas. Nu, mi dum la pasintaj semajnoj en Balkanio kaj Orienta EÅropo proprakorpe povis ankoraÅfoje konstati, ke landoj ankoraŠĉiam povas ankaÅ malprosperi. La reala enspezo en Ukrainio, Bosnio, Serbio kaj Rusio ja estas ankoraÅ daÅre 20 Äis 30 procentojn pli malalta ol en 1990. Kaj tiu fenomeno ne restas limigita al la eksa Sovetunio. AnkaÅ en Okcidenta EÅropo, la aĉetpovo malkreskas.
Tio laÅ mi ankaÅ rilatas kun dua tendenco: la malfortiÄo de la ekonomia kresko. Ekonomikistoj volonte asertas, ke dank’al la tutmondiÄo, la kuko por ni ĉiuj daÅre pligrandiÄas. Tio veras, sed la kuko iÄas ankaÅ daÅre pli malkompakta. Se ni rigardas la malnetan enlandan produkton (MEP)[ii], tiam la prospero ekde 1990 kreskis multe pli rapide kompare kun la periodo inter 1970 kaj 1990. Sed se vi tamen subtrahas de tio la inflacion, tiuokaze jam restas de tiu diferenco multe malpli. Se vi esploras kiom averaÄa mondloÄanto finfine konservos de tio, tiam la prosper-kresko ekde 1990 signife malpliiÄis, kaj precipe ankaÅ la plimultiÄo de formalaj laborpostenoj mondvaste reduktiÄis. Do pli da kresko, sed relative malpli senteblaj profitoj.
Ĉu tiam estas mirige, ke pli ol duono de la respondantoj al freÅdata tutmonda enketo, fare de esplor-centro Pew[iii], malkontentas pri la situacio en sia lando? Tiu malkontento plukreskos pro tria tendenco: malabundeco. Ree, pro nia tuta scio kaj teÄ¥nologio, malabundeco ne vere rajtus ekzisti. Multe da scio tamen estas tro malrapide ÅanÄata en solvojn. Pro tio, la lukto por krudmaterialoj venontjare restos senindulga, kaj la loÄantar-kresko minacas malstabiligi la tre vundeblajn vivejojn en Afriko, Mez-Oriento kaj Suda Azio. Tio kondukos al pliigita migrad-premo kaj konkurado por laborpostenoj en la urboj.
Kvara tendenco estas la larÄiÄanta breĉo inter inteligenta teÄ¥nologio kaj intelekte malfruiÄintaj socioj. Ni sukcesas, por tiel diri, kun ekstrema precizeco reordigi atomojn, sed ne sukcesas organizi akuratan publikan transporton. La unu ne ekskludas la alian, sed ni estis tro multe kredontaj ke ĉiu progreso estu teÄ¥nologia, dum progreso ja prefere temas pri la maniero laÅ kiu ni aranÄu la socion, kaj la grado en kiu ni mem povas - per ĉiuj niaj kapabloj - en tiu socio disvolviÄi. Krome ni ankaÅ restas apenaÅ kapablaj konverti efikec-gajnon kaÅzitan de aÅtomatigo en novajn Åancojn por - per la disponebligitaj rimedoj - plifortigi nian socion. TeÄ¥nologia progreso sen socia progreso faras el homoj pasivan amason kiu travivas la ÅanÄon.
Tiuj evoluoj kombinitaj kontribuas al kvina tendenco: la emo al protektismo kaj konservatismo. En ambaÅ kazoj temas pri klopodo konservi kion vi havas, sen ÅanÄiÄi mem. La unu partianiÄas kun anti-enmigrant-partio, la alia kun strik-avida sindikato, la tria kun tioma subtilaĉa politikisto, kaj ree alia kun forta gvidanto kiel Vladimir Putin aÅ Tajip Erdogan. La maltrankviloj estas ofte pravaj, sed tamen nia propra respondeco kaj certe ankaÅ nia propra rolo ĉe la solvoj estas plejeble minimumigataj. Ni malrapide denove estas rampantaj en la tranĉeoj, kaj tio pli-malpli frue kaÅzos malpacon.
Mi ne ĉesas aserti, ke novaj komerc-militoj kaj armitaj konfliktoj inter Åtatoj dum la venontaj jardekoj iÄos tre verÅajnaj. Ĉu tiu naciismo kaj perforto ankaÅ savos la Åtatojn – jen la demando. Se la tendencoj persistas, pli kaj pli da Åtatoj, grandaj kaj malgrandaj, dispeciÄos en pli malgrandajn regionojn aÅ mega-urbojn, ĉiu kun sia propra landinterno. Lasu tie sendistinge ekesti novaj kazoj de popolmigrado pro malriĉeco kaj klimatÅanÄo, aÅ religia streĉiteco, kaj vi ekhavos ideon kiel la nova Mez-Epoko povos aspekti.
La ĉefa espero kiun mi daÅre ĉerpas el tiu analizo estas ke Äuste EÅropo ne povas permesi sin kiel moluskon rampi en sian konkon. En la hodiaÅa mondo estas simple ridinde, la ideo ke Europaj nanaj Åtatoj denove povos kaÅi sin malantaÅ sia flago kaj himno; des malpli ke ili povas fortikigi sin en siaj diseriÄantaj temploj de prospero. La sola Åanco kiun ni havas estas reinventi nian socion. Iom post iom tio komencas elkrepuskiÄi ĉe civitanoj. Ĉie en Nederlando kaj alilande en EÅropo ekfloras civitan-movadoj por pli bonaj socioj. Entreprenistoj parolas nun honeste pri la fino de la ekonomia modelo, kaj la neceso de iu pli bona. Eĉ akademiuloj timeme venas el sia ebura turo.
Tamen, nombro da pens-eraroj ankoraÅ daÅre Äenas, ne malplej la sekva aĉa argumento: EÅropo gravas, do ni devas savi la eÅron, registaroj devus limiÄi, kaj por civitanoj validas “vivu stomako laÅ la stato de l’ sako”. Ĉu vi trovas tion freneza ke civitanoj tiam perdas sian konfidon al politiko? Ĉiu politika organizo, ankaÅ EÅropo, estas nur rimedo por atingi celon, kaj kiam la celo ne plu klaras, tiam ankaÅ tiu rimedo malaperos.
Prudento — pri tio temas, ankaÅ en la politiko, kaj vi kaj mi staras centre. Tio alkondukas nin al dua pens-eraro. Vi kaj mi kutime volas pli ol nuran prosperon. Same kiel tiuj kiuj la prosper-Åtaton profetis post la Dua Mondmilito, iuj ankoraÅ daÅre supozas ke, se vi donas al homoj bazan salajron, sufiĉan liberan tempon kaj iPad-on, tiam ĉio bone rezultos; sed nenio estas malpli vera. Fakte ni ĉiuj volas iom esti universala homo, gajni nian porvivaĵon, jes certe, sed tio precipe laÅ signifoplena maniero, kun ankaÅ variado, kaj spaco por kreiveco, kaj eĉ multe da aprezo.
Se tiuteme mi konsultas ĉe tio la multnombrajn studojn pri feliĉo, tiam Åajnas al mi la konkludo, ke homo, se li ekhavas la Åanĉon, lasas sin facile degliti en situacion de pasiva Äuado, sed kaÅe ĉiam sopiras al pli alta celo. Pensu nur pri la mezklasulo kiu amare kontraÅiÄas al la prosper-Åtato, la blankuloj en la malalta klaso kiu kontraÅiÄas al la migrant-profitariato, kaj la migranto kiu venÄeme direktas la celilon al la dekadenco de la Europa socio - kelkfoje laÅlitere.
Ne temas nur pri libertempo, sed ankaÅ pri Äojplena tempo, ĉu ni pasigas tiun laborloke, aŠĉu hejme. Ne temas pri baza enspezo, sed pri bazaj Åancoj. Se vi volas Äui prosperon, vi ankaÅ havu la aspiron kontribui al la prospero. Se vi volas gustumi belecon, vi ankaÅ havu la ambicion naski belecon. Se vi deziras komforton, kontribuu al la komforto de aliuloj. Se vi Åatus esti agnoskita pro via kompetento, faru tion ankaÅ por aliaj.
Vivi kune nur eblas se ni denove revas kune. Konfuze? Ĉu vi iam pripensadis kial estas alloge revi pri luna ekspedicio aÅ vojaÄo al belega loko en fremda lando, sed ne estas alloge imagi kiel ni povas plibeligi nian propran lokon? Verdire ni nur bezonas 3D-modelon de la ideala socio, iom kiel tiu de la humanistoj, konstruplanon kun tuÅeblaj aferoj kiel urboj kaj pejzaÄoj, kaj netuÅeblaj teksaĵoj kiel edukado, kulturo kaj beleco. Kaj ne, ni vere ne kiel Le Corbusier estu plenumontaj tion. Temas pri kretlinioj, ne pri cianokopio. Por mi, la sekvonta Steve Jobs devus esti vizia filozofo pri urbanizado, kaj la sekvonta Bill Gates trafik-ekspertizisto kiu malobstrukcos nian vojreton.
Kompreneble ankaÅ praktikaj demandoj estu priparolataj. Kiel ni organizos tiun konstruprojekton kaj kiel ni faros Äin pagebla? En miaj antaÅaj eseoj mi pledis por efikaj instancoj, kiuj ankaÅ preventas ke la kapablon revi mem nia socio perdos pro dependiÄo de importitaj fosiliaj brulaĵoj kaj aliaj strategie gravaj aferoj; instanco kiu ordigas la financan sektoron laÅ maniero kiu instigas bone investi, kiu kreas kadron en kiu la Åancoj en la konstruprojekto estas juste distribuataj, kaj kiu stimulas civitanojn doni la plej bonan de si mem; instanco kiu administras la merkaton tiamaniere, ke tiuj kiuj pleje kontribuas al la konstruprojekto ankaÅ pleje estas rekompencataj.
Finfine ni ree alteriÄas ĉe EÅropo. EÅropo daÅre ĉerpis forton el sia diverseco, kaj tio pli ol iam estu kuraÄigata. Certa frotado eĉ necesas por teni sociojn akraj kaj novigaj. Mi ne kredas je EÅropo de praktikaj solvoj kaj bagatelaj reguloj. Kiu vere interesiÄas pri tio? Mi kredas je EÅropo de grandaj valoroj, en kiu landoj, regionoj, urboj kaj vilaÄoj povas prosperi, sed fronti kontraÅ komunaj minacoj. EÅropo denove devas esti konscia alianco de sekureco, digno kaj ankaÅ beleco.
Jonathan Holslag estas Flandra politologo.
[i] En 2014 aperis en Volkskrant tuta serio da eseoj fare de Jonathan Holslag. La ĉi-tiea artikolo estas la fina eseo de tiu serio.
[ii]Pri la termino malneta enlanda produkto (MEP), vidu ankaÅ: http://www.reta-vortaro.de/revo/art/produk.html#produk.0o.produktajxo.
[iii] La Pew Research Center, kies ĉef-oficejo estas en Usono, funkcias internacie. Vidu http://www.pewresearch.org/