fonto:
laNederlanda ĵurnaloVolkskrant
https://www.volkskrant.nl/buitenland/tunesiers-gaan-de-straat-op-om-te-protesteren-tegen-falende-regering~a4556009/
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Eksplodo de malkonsento en Tunizio
PrezpliiÄoj kondukas en Tuniziaj urboj al akraj protestoj. Okazis unu mortinto. Estas denove la sama situacio:
Volkskrant 10 januaro 2018
Fare de Rob Vreeken
Amsterdamo
Åœajnas preskaÅ, kvazaÅ la fajrero de socia malkonsento estas transsaltita de Teherano al Tunizo, sed tio neniel estas tiel. Junuloj en Tunizio ne bezonas inspiraĵon el Irano por koleri pri tio kion ili vidas kiel la fiaskon de sia registaro. Ekde dimanĉo, en almenaÅ dek Tuniziaj urboj oni manifestacias kontraÅ Åparad-aranÄoj, kiuj validas ekde 1 januaro. Ĉe tio okazis unu mortinto.
Pri ampleksa, organizita politika movado ne estas parolo. La protesto Åajnas esti spontanea eksplodo de indigno, post kiam en la nova jaro ĉe granda nombro da varoj la prezo subite evidentiÄis plialtigita. Petrolo, aÅtoj, uzo de telefono kaj interreto: ĉio estas fariÄinta pli multekosta, precipe pro plialtigo de AVI[i] kaj aliaj impostoj. AnkaÅ apogpagoj kaj subvencioj estas malplialtigitaj.
En diversaj urboj la kutima bildo: manifestaciantoj ĵetantaj Åtonojn kaj brulantajn bendojn al la policoj, kiuj reagas per larmiga gaso. En du urboj policejoj estus fajrigitaj. LaÅ la aÅtoritatoj, pli ol kvardek homoj estas arestitaj pro krimbruligado, posedo de armiloj (tranĉiloj) kaj rabado de butikoj.
"Estas denove la sama situacio: pli altaj prezoj kaj impostoj, sed por ni ankoraÅ tute ne laboro", diras Chedli Kortli telefone de el Tunizio. La 33-jaraÄa senofica financa konsilisto loÄas en Kasserine, urbo en la landinterno ne malproksime de Sidi Bouzid, kie en 2010 la Araba Printempo komencis kun la sinbruligo de legomvendisto Mohamed Bouazizi.
AntaÅ du jaroj, Kortli kun aliaj senlaboruloj pro protesto bivakis semajnojn longe antaÅ la oficejo de la provincestro. ‘Café-dormir, café-dormir’, li parafrazis por la Volkskrant la ĉiutagan rutinon en la provinca urbo, ‘dormi-kafejo-dormi’.
Lunde li ree ĉeestis en Kasserine, kie miloj da homoj suriris la stratojn. "Nenio estas ÅanÄita. La senlaboreco nur pliiÄis." Kolizioj kun la polico ne okazis, li diras, sed tra Facebook sendas Kortli iom poste fotojn de policaj aÅtoj, brulÅtiparoj kaj manifestaciantoj pugnigantaj la manon.
Tiaj bildoj faras por kelkiuj pli facile kompromiti la kolerajn junulojn kiel agitantojn. AnkaÅ en la amaskomunikilaro oni mencias ‘ekstremismajn partiojn’ kiuj instigas la malkonsenton, kaj ‘eksterlandajn fortojn’ kiuj pagas al la ribeloj por malstabiligi la landon.
La sovaÄaj onidiroj abunde rondiras en Tunizio kaj tiuj estis iomete nutrataj per tio ke la maldekstra Popola Fronto marde metis sin kiel estron de la spontanea movado. La gvidanto de la Popola Fronto, Hamma Hammami, hardita kadro de maldekstro en Tunizio, sciigis ĉe gazetara konferenco ke "ni restos sur la stratoj por plue instigi la protestojn" Äis la buÄeto por 2018 estos forprenita.
Ĉefministro Youssef Chahed saltis komence ankaÅ sur la onidir-muelejon, dirinte ke li ne estis vidinta proteston, sed nur "Åtelon kaj detruon". Li poste moderigis sian tonon, petis komprenon por la eksterordinaraj aranÄoj kiujn sia registaro devus fari, kaj promesis ke la ekonomio ankoraŠĉi-jare plialtiÄos.
Chahed alfrontas la heredaĵon de malfortaj antaÅuloj kaj penigan demokratian transiron. Sep jarojn post la Araba Printempo, la ekonomio de la lando troviÄas ankoraŠĉiam en sakstrato. Eksterlandaj investoj forrestis kaj du terorismaj atakoj en 2015 kaÅzis turismon kolapsi. En pli bonaj tempoj, la sektoro kontribuas 8 procentojn de la laborebleco.
AntaÅaj registaroj provis malpliigi la socian malkontenton per kreado de laborpostenoj ĉe la publikaj servoj. Tamen, tio kostas nur monon, reala kresko devas veni de investoj. Chahed absolute ne kontentigis sin pri la buÄeton de 2018, kaj sentis sin devigita preni kelkajn nepopularajn aranÄojn. Krome, la registaro antaÅ nelonge subskribis interkonsenton kun la IMF[ii] pri prunto de 2,8 miliardoj da dolaroj. KontraÅe al tio staras la kutimaj kondiĉoj de ekonomiaj reformoj, kaj malpliigado de registaraj elspezoj.
"Tio suferigas civitanojn kiuj ne vidis pliboniÄon en sia ekzisto, kiuj nuntempe estas perdantaj ĉian esperon", diras de el Tunizo la parlamentano Khemais Ksila, kiu sendepende funkcias ekde kiam li rompis kun la registara partio Nidaa Tounes.
"Ni ne estas alproksimiÄantaj al nova revolucio, sed la situacio estas tre streĉita. La registaro faras ne dialogon, aliras ne al la homoj."
La morto de manifestacianto ne plibonigis la tutan situacion. La 45-jaraÄa Khomsi Yefrni mortis en la urbo Tebourba, 30 kilometrojn de la ĉefurbo Tunizo, post batalo ĉe kiu larmiga gaso estis uzata.
Al la polica agado tio tute ne rilatis, sciigis la Ministerio de Internaj Aferoj. La viro jam suferis pro ‘Ä¥ronikaj spirproblemoj’.
[i] AVI = AldonValora Imposto
[ii] IMF = Internacia Mona Fonduso