fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/11/27/kunstmatige-intelligentie-regel-nummer-1-van-de-robotica-luidtde-mens-blijft-de-baas-14260181-a1582778
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Artefarita inteligenteco
Regulo n-ro 1 de la robotiko: la homo restas la estro
NRC 28 novembro 2017
Fare de la NRC-redakcio
"La maÅinoj havas nun la plej potencan armilon en la manoj: la absoluta kontrolo pri nia ekonomio." Kun tio finiÄas la klasikaĵo de Isaac Asimov, la libro ‘Mi, Roboto’ (1950). Kaj kvankam la mondo en 2017 ankoraÅ ne atingis la punkton kie ĉi tiu distopio[i] finiÄas, multe de kio Asimov verkis en la kvardekoj de la pasinta jarcento estas ne plu sciencfikcio. Komputiloj ne havas la absolutan kontrolon pri la ekonomio. Sed ni jam estas ja ĉirkaÅataj de parolantaj robotoj, kaj de tio kio provizore nomiÄas la ‘interreto de objektoj’: de sendepende funkciantaj elektromezuriloj kaj pensantaj fridujoj Äis ludiloj kiuj transdonas datumojn.
Speciala Ekonomio-aneksaĵo de la NRC-ĵurnalo de 25 novembro 2017 temis pri la progresado de artefarita inteligenteco (AI). Pri la grandegaj investoj en AI-start-ups, kiuj pasintjare laÅ konsilantaro McKinsey sumiÄas inter 26 kaj 39 miliardoj da dolaroj (22 kaj 33 miliardoj da eÅroj). Tendenco: kreskantaj.
TeÄ¥nologio-gigantoj sin okupas pri komputiloj kiuj mem verkas siajn proprajn programojn, pro tio ke tiuj programoj fariÄas tro kompleksaj por homoj. Memlernantaj komputiloj transprenos partojn de la homlaboro, konstatis NRC. Kelkfoje tio estus pli bone, ĉar la homo ne ĉiam estas same fidinda, ekzemple malantaÅ la stirilo.
Sed Äenerale tio tamen estas ne saÄe. Kompreneble, ruza programaro povas asisti specialistojn per dosierkono kiun neniu homo povas kompreni. Kaj en medicina kaj justica kampo ankaÅ jam multe fariÄas per artefarita inteligenteco. Nur evidentiÄas la homo, malgraŠĉiuj eblaj mankoj en la kampo de scio kaj memoro, esti nemalhavebla. Ekzemple, la NRC-rubriko 'La Konstitucia Åœtato' lastatempe menciis, ke ekzistas jam spertaj sistemoj kiuj en konkretaj kazoj kun preskaÅ 80 procentoj da fidindeco antaÅdiras kiel la EÅropaj juÄistoj en Strasburgo decidos pri la demando ĉu la EÅropa traktato pri homaj rajtoj estas malobservita aÅ ne. Estroj de la juÄistaro post nelonge povos unuafoje detale kompari juÄistojn, tribunalojn kaj jurisdikciojn unu kun la alia. Tio ebligas Åancojn por plibonigo de kvalito, de rapideco kaj strategio. Sed en esenco, la rajto estas io kion homoj devas fari. En la medicina praktiko, certe kie temas pri demandoj pri vivo kaj morto, tio validos tiom pli.
Rimarkinde interesa estis la pasintsemajna vizito al Nederlando[ii] de la Usona verkistino Cathy O'Neil, kiu en sia libro Weapons of Math Destruction citis ekzemplojn de algoritmoj kiuj konfirmas antaÅjuÄojn, kaj Äuste substrekas diferencojn en sekso, raso, enspezo kaj edukado. En tempo kiam en la UN oni parolas pri malpermeso de plen-aÅtomataj armil-sistemoj, O'Neil prave avertas ke datumoj ne devus esti lasitaj al datum-sciencistoj. Ĉu la EÅropa Unio en la kampo de datamining[iii] povas provizi por "morala ekvilibro" kontraste al Usono kaj Ĉinio, kiel pensas Max Welling[iv], spertulo en la kampo de machine learning, estas tre dubinda. Ĉiuokaze ne sen larÄa subteno de civitanoj kaj registaroj de EÅropaj landoj.
La ĉefa temo de la uzado de artefarita inteligenteco, ekde la libro ‘Mi, Roboto’ (1950) do ne ÅanÄiÄinta, estas: kiu havas la kontrolon?
Nova eldono de tiu libro estas en Nederlando nun senpage distribuita en publikaj bibliotekoj. Ĉe Äi la verkisto Ronald Giphart verkis kune kun roboto Asibot novan ĉapitron, sed estis Giphart kiu finfine regis supere. La viro restas la mastro, tio estu, aldone al Asimov, la nova ĉefregulo de robotiko.
[i] distopio = negativa vizio pri la estonto, kontraÅa al utopio; do 'malutopio'.
[ii] la vizito al Nederlando de la Usona verkistino Cathy O'Neil, kiu faris prelegon en Utrecht,
kaj kiu ankaŠestas menciata en la Ekonomio-aneksaĵo de la NRC-ĵurnalo de 25 novembro 2017
[iii] datamining = datumanalizado
[iv] Max Welling: aperis intervjuo kun li en la Ekonomio-aneksaĵo de la NRC-ĵurnalo de 25 novembro 2017