fonto:
laNederlanda ĵurnaloVolkskrant
https://www.volkskrant.nl/opinie/nepnieuwsles-op-italiaanse-middelbare-scholen~a4542052/
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Falsnovaĵ-lecionoj en Italaj mezlernejoj
La timo de Italaj politikistoj por falsaj novaĵoj ekhavas bizarajn formojn, konstatas nia korespondanto Jarl van der Ploeg.
Volkskrant 29 novembro 2017
Fare de Jarl van der Ploeg
en Italio
Se ĉiujn Italajn politikistojn ni devas kredi, ĉiuj Italaj politikistoj estas manipulemaj mensoguloj. Tio estas preskaÅ la resumo de la kverelo, kiu ĉi-momente furiozas en Romo kaj ĉirkaÅiras falsan novaĵon. Tiel, la ĉefa opozicia partio de la lando celas, tra reto de falsnovaĵ-retejoj, manipuli la elektojn, dum la reganta partio siavice faras ĉion por mensogi al la popolo tra tradiciaj kaj mensogemaj ĵurnaloj.
Ke falsa novaĵo estas temo, tio tute rilatas kun la venontaj elektoj ĉe kiuj ĉefe la reganta Partito Democratico (PD) de partiestro Matteo Renzi timas por Rusaj-Usonaj, Rusaj-Francaj aŠRusaj-Germanaj situacioj.
Tiel troviÄis grava partiokunveno de la PD ĉi-semajnfine preskaÅ komplete en la kadro de falsa novaĵo, kaj preparis preskaŠĉiuj Italaj ĵurnaloj – de la maldekstra La Stampa Äis la dekstra Il Giornale – lunde siajn frontpaÄojn por la planoj de Renzi estonte monpuni falsan novaĵon. La iama ĉefministro volas sociajn retejojn kiel Facebook, Instagram kaj Twitter lasi krompagi monpunojn Äis eĉ 5 milionoj da euroj, tuj kiam ili preterlasas forigi falsan novaĵon.
Eĉ sur sia propra Facebook-paÄo, Renzi eksplikis kial: "Ni ĉiutage estas viktimoj de falsa novaĵo" li skribis, "kaj ĉiutage ni malkovras novan falsan novaĵon kiu provas, je ankoraÅ pli maltrankviliga maniero, semi diskordon en nia socio." La kapo de Renzi turniÄas intertempe pro la atingopovo de Italaj falsnovaĵ-retejoj, li skribis; paÄoj kiuj komune havas ja sep milionojn likes.
Tiumaniere milionoj da Italoj ankoraÅ vidis dum la partiokunveno filmetojn en kiuj registarministro estas erare akuzata pri funebrado ĉe la entombigo de mafia majstro Totò Riina, same kiel filmeto kie Vladimir Putin (tiel false tradukita subtekstojn) kulpigas Renzi-on pro la maltrafo de la Monda Futbalpokalo.
Kio ne helpis la polemikon, estis esplorado de la Itala ĵurnalisto Alberto Nardelli, kiu pasintsemajne sin demandis de kie venas ĉiu tiu falsa novaĵo. Tra serio de unikaj Google-kodoj uzataj de la plej gravaj Italaj falsnovaĵ-retejoj, Nardelli renkontis propagando-retejon ligitan al la plej grava opozicia partio en Italio, la Kvin-Steloj-Movado.
Tio estas rapide kreskanta politika movado, kiu ne nur devenas el blogo de fondinto Beppe Grillo – Beppegrillo.it staris dum jaroj en la pinto-10 de la plej vizititaj blogoj en la mondo – sed estis fondita ankaÅ de interreta guruo Gianroberto Casaleggio.
Kune kun Grillo revis Casaleggio pri nova formo de rekta demokratio en kiu civitanoj informi sin mem tra sendependaj novaĵ-retejoj, kaj determini la kurson de lando pere de interreta balotado.
Ekde tiam, la Kvin-Steloj-Movado estis jam plurfoje akuzita pri manipulado de tiaj interret-uzantoj tra falsaj novaĵoj. La Kvin-Steloj-Movado mem neas cetere ajnan engaÄitecon, kaj nomas la akuzojn siavice 'falsa novaĵo', pure celinta nigrigi la partion kaj helpi la regantan povon (legu: Renzi) pli firme en la selon.
La sekvo: tre multaj demandosignoj por la Itala voĉdonanto, kiu ĉiuokaze jam estis en malfacila situacio kun la tutmonda reto. El EÅropa esploro montriÄis pli frue ĉi-jare ke 28 procentoj de la Italoj ankoraÅ neniam – do malpli ol unu sekundo – interretumis.
Por tamen iom armi la popolon kontraÅ la latentaj danÄeroj de la interreto, ok mil mezlernejoj en Italio komencis ĉi-monate kun unuhora falsnovaĵ-leciono ĉiusemajne. La Italaj adoleskantoj ricevas falsnovaĵ-trejnadon surbaze de la "Dek ordonoj de la falsa novaĵo". Pensu pri: "vi ne disvastigu nekontrolitan novaĵon", "vi demandu pri fontoj kaj pruvo", kaj "vi memoru ke la interreto kaj sociaj medioj povas esti manipulataj".
Jarl van der Ploeg estas korespondanto en Romo