fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/29/barzani-heeft-gegokt-en-verloren-13742176-a1579167
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Barzani spekulis kaj perdis
La prezidento de la Kurda Regiono en Irako prenas paÅon reen, sub granda premo.
NRC 30 oktobro 2017
Fare de nia korespondanto
Gert van Langendonck
en BEJRUTO
La Iraka-Kurda prezidento Masoud Barzani (71) dimanĉe anoncis sian demision. En letero al la parlamento, li diras ke la 1-an de novembro li rezignos sian mandaton. Barzani ne estas anstataÅigata: liaj kompetentoj estos dividataj inter registaro, parlamento kaj la jurisdikcio.
Barzani estis en 2005 elektita kiel prezidento de la aÅtonoma Kurda regiono en Irako. Lia ofica periodo eksvalidiÄis verdire en 2015, post kiam la parlamento en 2013 jam estis plilongiginta lian mandaton per du jaroj, sen elektoj.
Pri la eksiÄo de Barzani estas jam semajnojn spekulanta. Pasintmonate li proklamis referendumon pri la sendependeco de Kurdistano, tre kontraÅ la plaĉo de la Iraka registaro, la najbarlandoj de Irako, kaj certe ankaÅ la internacia komunumo.
Kvankam pli ol 90 procentoj de la Kurdoj elektis por sendependeco, evidentiÄis tio malÄusta spekulado. Bagdad sendis trupojn, kaj la Peshmerga, la Kurdaj paramilitistoj, forlasis siajn poziciojn preskaÅ sen glavobato aÅ spadofrapo. AnstataÅ ke Kurdistano estis metita survoje al sendependeco, la Kurdoj perdis ĉiun teritorion kiun ili akiris dum la pasintaj jardekoj.
Ekde tiam, Barzani staris sub granda premo eksiÄi, precipe ĉar lia nuna tempospaco finiÄas merkrede. Je tiu tago la elektoj por nova prezidento kaj parlamento estus devintaj okazi. Sed tiuj estis prokrastataj kiam la Iraka ofensivo komenciÄis.
La foriro de Barzani ne signifas, ke la rolo de lia potenca familio estas finludita. Neĉirvan, nevo de Barzani, estas la nuna ĉefministro; lia filo Masrour estras la informservojn. Sendube ankaŠBarzani mem estontece okupos rolon malantaŠla kulisoj.
Lia foriro povas ja faciligi dialogon kun Bagdado. Ĉar la malutilaj efikoj de la referendumo estas ankoraŠtute ne finluditaj. Kvankam la transpreno fare de Bagdado de la tiel nomataj kontestitaj teritorioj okazis relative senperforte, pasintsemajne oni ja batalis en la nordokcidento, proksime de la trilanda punkto de Turkio, Irako kaj Sirio.
Trupoj kaj milicioj fidelaj al Bagdado volas tie la limpostenon de Fish-Khabur rekonkeri el la manoj de la Kurdoj. Fish-Khabur situas en la Kurda provinco Dohuk, kaj estas do ne kontestita teritorio. Sed Bagdado nun ankaÅ asertas kontrolon pri la eksteraj limoj de Irako, inkluzive de tiuj limpostenoj kiuj ekde 1991 fakte estas okupataj de la Kurdoj.
"La limoj estas la plenpovo de la Iraka registaro", diris pri tio la Iraka ĉefministro Abadi, marde en The Washington Post. "Estas nia intenco ĉi tiun taskon alfinigi".
La trilanda punkto estas ankaÅ kie la Irakaj kaj Kurdaj petrolo- kaj gaso-duktoj al Turkio konverÄas. Se Bagdado denove havos la kontrolon tie, Äi povas ĉesigi la propran vendadon de petrolo kaj gaso fare de Kurdistano, oldan doloron.
La limposteno de Fish-Khabur estas ankaÅ la vivofonto de la Demokratia Federacio de Norda Sirio, pli bone konata kiel Rojava. La Kurdaj ribeluloj tie parencas al la Turka-Kurda PKK[i], kaj Turkio konsideras ilin kiel teroristojn. Turkio pro tio promesis sian tutan subtenon al la Iraka plano por restarigi la kontrolon pri la eksteraj limoj.
Sed la fermado de la limposteno – malklaras ĉu Äi ankoraÅ estas malfermita – povas ankaÅ efiki al la provizado de la Siria Demokratia Armeo, la ĉefe Kurda milicio kiu de el Rojava batalas kontraÅ IÅœ kun Usona subteno. MSF[ii] ankaÅ avertas, ke ĉiu humaneca helpo trapasas Fish-Khabur-on. FermiÄo povas trafi milionojn da homoj en Sirio, kaj eble kosti milojn da vivoj, tiel diras MSF.
LaŠĉefministro Abadi, ‘ĉesigu-la-pafadon’ inter la Irakaj registaraj trupoj kaj la Kurdoj, devas permesi la paceman disvolviÄon de federalaj trupoj "en ĉiuj kontestitaj teritorioj, inkluzive de Fish-Khabur kaj laÅlonge de la internacia limo". La Kurdoj konsentas pri tio.
[i] PKK (Kurdistana Laborista Partio), vidu ankaÅ: https://eo.wikipedia.org/wiki/Kurdistana_Laborista_Partio
[ii] MSF (Médecins Sans Frontières) vidu: https://eo.wikipedia.org/wiki/Kuracistoj_sen_landlimoj