fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/18/president-xi-maakt-van-china-weer-het-rijk-van-het-midden-13557251-a1577726
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Xi volas fari Ĉinion la plej grava lando de la mondo
En sia alparolo la 18-an de oktobro Xi Jinping konfirmis ke Ĉinio ne nur estas ekonomia superpotenco, sed ankaŠpostulas sian pozicion kiel politikan mondpotencon. Li prezentis la ‘socialismon kun Ĉinaj trajtoj’ kiel pli bonan alternativon por la okcidenta demokratio.
NRC 19 oktobro 2017
Fare de nia kunlaboranto
Eefje Rammeloo
en Pekino
Kiu la alparolon de Xi Jinping relegas, devas konkludi ke nur unu lando estas la plej granda, kaj tio estas Ĉinio. Kaj ke estas nur unu elemento kiu faras Ĉinion tiel granda, kaj tiu estas la Komunista Partio.
La Ĉina gvidanto, kiam li pasumas al la podio, ne havas la karismon de mondgvidanto. La aplaÅdoj kiujn li rikoltas, kompensas lian monotonan elparolon. Sed liaj vortoj klare montras la ambicion por esti mondgvidanto.
Xi Jinping estis antaÅdestinita por la potenco. Lia patro, alta partifunkciulo, ripetfoje rakontis al li ke li gvidos revolucion. Li estis edukata en elito-lernejoj, Äis li dum la Kultura Revolucio (1966-1976) estis sendita al la provinco Shaanxi por labori en kamparaj areoj. Tio ne rompis lian fidon en la komunismo: Xi volis atingi la pinton kaj sciis ke la sola vojo supren iras tra la partio.
Xi promociiÄis ene de la partio, Äis li en 2012 kiel kompromisa kandidato evidentiÄis akceptebla por la partianoj de ambaÅ eks-prezidentoj Hu Jintao kaj Jiang Zemin, kaj estis elektita kiel partiestro. La libereco kiun li ekhavis por unuigi kaj firmigi la partion, li prenis avide. Li ne nur fariÄis prezidanto de la partio, sed ankaÅ prenis iom post iom la gvidadon de granda nombro da komisionoj.
Ekstera mondo
Ĉe la enoficiÄo de Xi, la atendoj ĉefe en la ekonomia sfero estis alte streĉitaj. Li promesis reformojn. Lia patro kiel alta partifunkciulo jam estis pledinta por pli da merkatfunkciado kaj kunlaboris intense kun Deng Xiaoping, kiu en la okdekaj jaroj malfermis la Ĉinan ekonomion al la ekstera mondo. Xi mem opiniis ke la merkatfunkciado devas ludi decidan rolon en la ekonomio, tiel troviÄis laÅ la The Wall Street Journal en unu el la unuaj pripolitikaj noticoj post lia enoficiÄo.
Sed post la drama falo de la borso, en la somero de 2014, Pekino malkovris kiel penige estas regi la kapitalmerkaton de propono kaj postulo. MontriÄis malfacile lasi la merkaton agi laÅplaĉe sen perdo de prestiÄo. Post tio Xi tenis la aferon per fera mano.
En sia alparolo de tri kaj duona horoj, Xi diris ke li volas doni pli da spaco al la merkato. "La pordo plu malfermiÄos." Sed pli granda parto de lia alparolo estis dediĉita al la plifortigo de la Komunista Partio kaj la plivastigo de la tutmonda pozicio de Ĉinio.
Dum la pasintaj jaroj, Ĉinio jam alprenis pli memcertan sintenon. Ekzemple la projekto “Unu Zono, Unu Vojo” (la ‘nova silka vojo’), la Azia investo-banko AIIB[i], kiu fariÄu alternativo por la Monda Banko, kaj la diversaj komercaj traktatoj kun evolulandoj. Iniciatoj kiuj ne nur havas noblajn celojn, sed ankaÅ plivastigas la influon de Ĉinio en precipe la orienta hemisfero.
Xi Jinping volas fari pli ol gvidi ekonomian superpotencon. The Economist antaÅ nelonge skribis, ke li estas la plej potenca viro de la mondo, pro la vakuo kiun la Usona prezidento Donald Trump estigis, sed efektive Xi jam pli longe estis stariganta propran epokon. Kun la ‘Ĉina Revo’, kiun li post sia enoficiÄo enkondukis, li volis revitaligi la landon, modernigi Äin. Kvin jarojn poste, kaj sufiĉe pli memfide, li emfazas kiel la Ĉinoj devas miksi la marksismon kun la moderna mondo – kvankam ne tute klaras, kiel tio devas okazi.
Ĉinio iras sian propran vojon, diras Xi en sia alparolo. Alternativo por la kapitalismaj demokratioj en la Okcidento: "Ĉinio ne kopias eksterlandajn politikajn sistemojn", li diris. Pli frue li diris ke Ĉinio ne volas enmiksiÄi en aliajn landojn, nun li diras ke Ĉinio "liveris grandegajn novajn kontribuojn al monda paco kaj disvolviÄo".
Koruptaj muÅoj kaj tigroj
La prezidento havas pli politikan talenton ol longe estis pensata. Kun lia lukto kontraÅ koruptaj ‘muÅoj kaj tigroj’ ene de sia partio, li sukcesis gajni por si la popolon kaj samtempe forigi rivalojn kiel Zhou Yongkang kaj la pensiitan pintan militiston Guo Boxiong. AmbaÅ viroj punrestadas en la ĉelo pro korupteco.
"Xi kontrolas personarajn aferojn kaj militistan potencon. Neniu ankoraÅ defias lin", diras politikologo Chen Daoyin. "Pro la kampanjo kontraÅ korupteco, la morala supereco de Xi estas nekontestata." La emfazo kiun la prezidento metas sur partio-disciplinon, plifortigas sian pozicion. Milionoj da partianoj sekvas lin blinde.
Profitante de la momento, li lasis la popolon alkanti lin, kaj en fortika repo kaj en dolĉaj amkantoj. Kulto de personeco – ekde Mao Zedong skrupule evitata de la Komunisma Partio – Åajnis esti farata.
Kritikaj voĉoj de aktivistoj, advokatoj, ĵurnalistoj kaj artistoj estas sufokataj. Xi dum vizito al televida sendostacio CCTV[ii] ordonis la amaskomunikilojn servi la Partion. Ŝercoj, kiel bildeto en kiu Xi estis komparata kun Winnie the Pooh, estas malpermesataj.
Ĉu Xi povos teni sian popularecon dum la venontaj kvin jaroj? Por atingi tion li devos uzi pli da atento al sociaj temoj. KontraÅbatali malriĉecon estas unu el liaj prioritatoj, sed precipe la ekster-urbaj Ĉinoj esperas pli lojalan distribuadon de la riĉaĵo.
KomenciÄas la Xi-epoko, kiel Matthias Stepan[iii] de la Mercator-Instituto[iv] nomas Äin, kaj Äi sekvas la Mao-epokon kaj la Deng-epokon. La Xi-epoko plej verÅajne iros en la librojn kiel la epoko de ‘socialismo kun Ĉinaj trajtoj’. Äœi tiom signifas kiel forta kaj memfida socialisma superpotenco, kun influoj de la okcidenta merkat-ekonomio.
[i] AIIB = Asian Infrastructure Investment Bank; vidu: https://www.aiib.org/en/index.html kaj ankaÅ vidu: https://en.wikipedia.org/wiki/Asian_Infrastructure_Investment_Bank
[ii] CCTV = China Central Television, vidu: https://en.wikipedia.org/wiki/China_Central_Television
[iii] Matthias Stepan, vidu: https://www.google.nl/search?q=matthias+stepan&ie=utf-8&oe=utf-8&client=firefox-b&gfe_rd=cr&dcr=0&ei=JLDxWep54ICSBZHai7gI
[iv] Mercator-Instituto, vidu: https://www.merics.org/en