fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/september/29/door-robots-dreigt-meer-ongelijkheid-1423300
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Robotoj kreskigos socian malegalecon
Ministro Lodewijk Asscher avertas pri ‘teÄ¥nologia senlaboreco’ kaÅze de pliiÄanta robotiÄo.
NRC 29 septembro 2014
Pro la krizo, nia prospero kaj la laborebleco jam dum kvin jaroj malplivaloriÄas. KontraÅbatali senlaborecon do estas prioritato n-ro unu. Pro tio mi je BuÄettago1 anoncis pliajn antaÅrimedojn; aldone al la konsiderinda tutaĵo de antaÅrimedoj kiu jam estis prezentitaj. Efektive, estas tute ne tiel evidente ke ni simple revenos al la malalta senlaboreco de antaÅ la krizo.
AntaÅe, ni kutimis pensi ke - pro la maljuniÄo - ĉiu estus tre bezonata en la labormerkato. Nun ni komencas vere kompreni ke Äuste multaj laborpostenoj eble povus malaperi. Pro la rapida enmarÅo de robotoj kaj alia teÄ¥nologio, la estonteco povos aspekti draste malsama ol la hodiaÅo.
En multaj landoj la prosperprofito de teÄ¥nologio tendencas esti daÅre pli oblikve distribuata. Estas ĉefe la kapitalposedantoj kaj la plej altaj enspezoj kiuj profitas el la pliigita prospero. La parto de la prospero kiu alvenas ĉe ordinaraj laboristoj malaltiÄas, kaj salajroj je la malsupra flanko malplivaloriÄas. Tiu ĉiam pli oblikva distribuado zorgigas min. La postrestantaj salajroj estas ankaÅ signo ke la rapidaj teÄ¥nologiaj disvolvoj kondukas al la timinda malpliiÄanta peto pri laboro.
Ekzemplo: antaÅe oficisto ĉe Amazon devis eniri la magazenon por serĉi kaj kunigi tra la bretoj ĉiujn partojn de mendo. Nun tiel nomata PackBot portas la Äustajn bretojn al la oficisto. La spezo ĉe unu oficisto estas trioble tiel alta kiel en la regula pomalgranda komerco. AÅ dirite pli akre: la dungado bezonata por vendita artiklo estas trioble tiel malalta.
Robotoj estas eĉ ne la plej grava teÄ¥nologia disvolviÄo. AlmenaÇ” same aferkoncernaj estas la ekflorado de artefarita inteligenteco, pli rapidaj interretaj ligoj, kaj la smart phone. Tio malfermas gamon de novaj aplikoj. Mi pensas ekzemple pri Airbnb kaj Äia efiko al dungado en hoteloj.
Kvankam mi estas denaska optimisto, ankaÅ mi devas koncedi ke la scenaro, en kiu robotoj kondukos al precipe teÄ¥nologia senlaboreco, certe ne estas neimagebla. Konsideru ni foje, kiel pens-eksperimento, kion tio signifas. Supozu ke robotoj daÅre fariÄas pli progresemaj kaj pli malmultekostaj, kaj pro tio povas transpreni kreskantan parton de la laboro kiu nuntempe estas farata de la meza kaj malsupra klasoj.
Entreprenoj amase transirus al la nova teÄ¥nologio kaj forte plialtigus sian produktivecon. La riĉeco kiun tio kaÅzas alvenas ĉefe ĉe la profitantaj kapitalposedantoj – la proprietuloj de la robotoj. Kaj ankaÅ la alte klerigitaj laboristoj profitas. Iliaj kapabloj necesas por lasi robotojn taÅge funkcii. Ili estas komplementaj al la robotoj. Sed socialnormaj dungitoj kaj dungitoj en la malsupra klaso estus la dupoj. En konkurenco kun robotoj ili vidas siajn salajrojn malaltiÄi; neniu dunganto ofertas al ili permanentan kontrakton. LaÅgrade kiel robotoj fariÄos pli bonaj kaj pli malmultekostaj, la salajrovaloro de socialnormaj dungitoj malleviÄos Äis sub la minimuma salajro – regas teÄ¥nologi-kaÅzita senlaboreco.
Sed Äis nun tian situacion ni ankoraÅ ne atingis. Kvankam la rezultoj de tiu pens-eksperimento timige akordiÄas kun la aferoj kiujn ni ankaÅ jam nun vidas ĉirkaÅe. Dum la pasintaj dudek jaroj, la labor-enspezo kiel procento de la prospero ekzemple malpliiÄis, favore al la kapitalrekompenco. En disvolviÄintaj ekonomioj la labor-enspezkvoto – la parto de la nacia enspezo konsistanta el rekompenco por laboro – malkreskis de 66 Äis 62 procento. Samtempe la salajroporcio de la 1-procento plej bone pagitaj homoj kreskis 20-procente, ĉefe pro kreskintaj rekompencoj por pintuloj. La salajro de socialnorma dungito postrestis pro tiuj disvolvoj. La produktiveco kreskis inter 1999 kaj 2011 duoble ol la socialnorma salajro.
La teÄ¥nologia disvolviÄo provizore ne montras sin en pli alta senlaboreco, sed tamen en pli malgranda rekompenco al dungitoj, pli oblikva enspezdistribuo kaj malpli da enspezcerteco. Ekstrema malsameco estas ne nur ekonomie malutila, sed ankaÅ socie nedezirinda. Filozofo John Rawls difinas la optimuman socion kiel la socion kiun vi elektus, se vi antaÅe ne scius sur kiu loko ene de tiu socio vi fakte alvenos. Kaj tio laÅ mia prefero ne estus socio kie la duono de la riĉeco iras al malgranda elito de kapitalposedantoj kaj supermastrumantoj.
Kion ni povas fari en Nederlando por prepari nin al la necertecoj de l’ estonto? Nederlando estas malferma kaj evoluinta ekonomio, kiu ĉiam kapablis profiti de teÄ¥nologia progreso. Kaj tio ankaÅ devas resti tiel. Ni ne povas iÄi senrobota insulo en EÅropo. Kvaliton Nederlando speciale bezonas. Por reteni nian internacian merkatparton, ni do nek pagu daÅre malpli da salajro al dungitoj, nek daÅre oferu malpli da certeco al ili. Tio koncernas la konkurencon kun malaltsalajro-landoj, sed egale koncernas la konkurencon kun robotoj.
Kvalito de laboro komenciÄas per kvalito de instruado. La Nederlanda ekonomikisto Jan Tinbergen estis la unua kiu konsciis ke malegaleco estas la rezulto de la vetkuro inter instruado kaj teÄ¥nologio. Se la instruado ne povas sekvi la rapidecon de teÄ¥nologia disvolviÄo, tiam la malegaleco kreskas.
LernejaÄaj junuloj do devus esti kuraÄigataj por atingi plejeble altan instruitec-nivelon. Precipe kvalito-salto necesas en la mezgrada metio-instruado.
Se robotiÄo kondukos al pli da dinamiko sur la labormerkato, ni devas ebligi tion. Ne pere de pli granda fleksebla Åelo, sed investante en du aferoj: lernado dum la tuta vivo, kaj gvidado de laboro al laboro trans la limojn de sektoroj. En AÅstrio, la Viena ‘Employment Promotion Fund’ estas ekzemplo de tia sukcesa gvidado.
Lodewijk Asscher estas en Nederlando vicĉefministro kaj Ministro pri Sociaj Aferoj kaj Laborebleco.
1 la nacia BuÄettago en Nederlando (tie nomita Prinsjesdag) ĉiam okazas je la tria mardo en septembro, ĉi-jare la 16-an de septembro; tiutage paroladas la Nederlandaj reÄo kaj kelkaj ministroj, inter kiuj ĉi-jare Lodewijk Asscher.