fonto:
laNederlanda ĵurnaloVolkskrant
http://www.volkskrant.nl/buitenland/deze-noord-koreaanse-topdiplomaat-wil-kim-jong-un-ten-val-brengen~a4502881/
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
La transkurinto el Pjongjango
Nord-Korea altranga diplomato kiu transkuras al Sud-Koreio, tio malofte okazas. Thae Yong Ho faris tion kaj volas nun kontribui al la falo de diktatoro Kim Jong Un, sur kies listo de mortigotoj li verÅajne troviÄas.
Volkskrant 27 junio 2017
Fare de Jeroen Visser
Li staras, kiel oni povas supozi, alte sur la mortiglisto de la Nord-Korea gvidanto Kim Jong Un, kaj do intervju-rendevuo kun Thae Yong Ho, la Nord-Korea diplomato kiu en la somero de 2016 kun sia familio transkuris al Sud-Koreio, estas ne facila tasko. Post monatoj da papeleo, aldonaj demandoj kaj sekuriga filtrado, li estas intervjuebla sur luksa sofo en hotela apartamento en la Gangnam distrikto de Seulo. Tri armitaj korpogardistoj rigardadas, tri aliaj skanas la hotelon pri neregulaĵoj. Thae (54), vestita en nigra kostumo kun gaja ruÄa kravato, demetas siajn grandajn nigrajn sunokulvitrojn kaj diras en preskaÅ senakcenta Angla: "Kion mi povas hodiaÅ signifi por vi ? "
La novaĵo, ke la anstataÅanta ambasadoro de la Nord-Korea ambasado en Londono estis transkurinta al Sud-Koreio kaÅzis pasintjare multan agitiÄon. Eĉ ne en dudek jaroj, Nord-Koreano de lia staturo transkuris al la malamiko, laÅ Sud-Koreio signo ke la elito en Pjongjango komencas ekmoviÄi kontraÅ Kim Jong Un. Nord-Koreio malaprobis Thae-on kiel ‘homan rubaĵon’ kaj krimulon kiu laÅdire estis vendinta Åtat-sekretojn.
Thae, kiu kunportis kun si abundan fonton de donitaĵoj pri la Nord-Korea perpotenca elito, dum monatoj trapasis postdiskutojn fare de la Sud-Koreaj informservoj. Dume li nun laboras ĉe esplorinstituto kaj havas permeson por paroli kun la amaskomunikiloj.
"la internacia komunumo devas ‘nutri’ la Nord-Koreanojn"
La eks-diplomato parolas plej volonte pri kiel la reÄimo de Kim Jong Un plej bone povas esti venkita. LaÅ Thae la internacia komunumo devas ‘nutri’ la Nord-Koreanojn per informoj pri la ekstera mondo. "Se Nord-Koreanoj nur havos sufiĉan informon, ili ekribelos", li antaÅdiras.
La 25 milionoj da homoj de la komunisma Nord-Koreio vivas preskaÅ izolite de la cetera mondo. Eĉ por vojaÄi al alia provinco, ili bezonas permeson de la Åtato. Eksterlandanoj kiuj vizitas la landon, estas zorgeme Åirmitaj kontraÅ kontaktoj kun la loÄantaro. Ekde infanaÄo, junaj Nord-Koreanoj aÅdas ke ili vivas en la paradizo sur tero, kaj ke ĉio kion la Kim-oj faras estas bona. EnloÄantoj kiuj montras eĉ la plej minimuman reziston, riskas esti deportataj al unu el la multaj politikaj kaptitejoj.
AnkaÅ Thae komencis ‘cerbolavita’ sian karieron kiel diplomaton, li rakontas. Lia avo kaj patro apartenis al la elito – la ‘kerna klaso’ – kaj ili estis fervoraj adeptoj de la Kim-dinastio. Post studado en la prestiÄa Universitato de Internaciaj Aferoj en Pjongjango, Thae estis elektita pro siaj altaj gradoj kaj eminentaj lingvokonoj.
En YouTube-filmeto el 2013 oni vidas kiel Thae klarigas al Angloj kiel bone Nord-Koreio zorgas pri siaj subuloj, interalie provizante ilin per senkosta enloÄigo.
"Kim havis neniun intencon rompi la politikon de sia patro kaj avo"
Efektive, tiel rakontas Thae nun, li dum sia unua posteniÄo en Kopenhago, fine de la naÅdekaj jaroj, jam komencis serioze pridubi la sistemon. En tiu sama periodo, Nord-Koreio estis damaÄata de granda malsatego, ĉe kio pereis laÅtakse duonmiliono Äis miliono da civitanoj. "Mi ĉiam estis lerninta, ke sub la kapitalismo civitanoj estis lasitaj al sia fato, sed en Danio eĉ senlaboruloj ricevis apogpagon de la registaro. En la praktiko, la sistemo estis pli sociala ol en Nord-Koreio."
MalgraÅ la dubo, fuÄi tiumomente ne estis opcio. Liaj gefratoj, gekuzoj, ili ĉiuj estus severe punataj pro lia perfido. Eĉ liaj plej proksimaj kolegoj estus kulpigitaj pro tio ke ili ne estis povintaj preventi la fuÄon de Thae. Tio estis – tiumomente – ne valora.
Thae establis sian esperon sur Kim Jong Un, kiu la plej grandan parton de sia juneco pasigis en Svislando. "Se iu la erarojn en la Nord-Korea sistemo povus vidi, kaj krom tio ankaÅ povus kaÅzi ÅanÄojn en la Nord-Korea sistemo, tiam li vere estus tiu."
Post sia enoficiÄo en 2012 montriÄis ke la juna Kim havis neniun intencon rompi la politikon de sia patro kaj avo. Eĉ pli mirige, sub lia reÄimo akcelis la nuklea programo kaj pliiÄis la nombro de ekzekutoj de eminentaj partianoj. En 2013, Kim Jong Un eĉ lasis ekzekuti sian onklon Jang Song Thaek, pro tio ke tiu elformiÄus kiel minaco.
"tratranĉi la ĉenojn de sklaveco"
Tio estis turnopunkto por Thae. "Mi konsciis, ke la sistemo kun Kim povus daÅri ankoraÅ tridek aÅ kvardek jarojn, kaj ke ankaÅ miaj infanoj kaj nepoj devus vivi sub tiu ĉi sistemo. Mi vidis tion kiel mian destinon tratranĉi la ĉenojn de sklaveco por ili."
La reÄimo tamen havis ankoraÅ alian rimedon por malinstigi potencialaj transkurontoj. Nord-Koreaj infanoj devas sekvi la plej grandan parton de instruado en sia propra lando. AnkaÅ la filoj de Thae pasigis sian junecon ĉefe en Pjongjango.
En 2015 Thae trovis la bonÅancon je sia flanko. Por modernigi la landon, Kim Jong Un volis ke pli da Nord-Koreanoj studas en eksterlandaj universitatoj. Expats kun infanoj kiuj estis konsiderindaj, rajtis kun sia tuta familio iri de nun eksterlanden. "Kiam mi loÄis kun miaj du filoj en Londono, mi decidis ke ĉi tiun Åancon mi ne devis nehavi."
Unue sekvis ankoraŠperiodo de diskutoj kun lia edzino kaj filoj, rakontas Thae. "AnkaŠili estis cerbolavitaj en la sistemo, kaj ni longtempe devis paroli pri tio. Ĉiu sciis tre bone, ke nia familio en Nord-Koreio farus la oferon por nia libereco. Por mi estis klare: nenio pli gravas ol la libereco de miaj filoj."
Nun kiam li estas en Sud-Koreio, Thae volas ke la resto de lia vivo estu ‘signifoplena’. Li volas per sia laboro kaj intervjuoj kontribui al la pereo de Kim Jong Un, kaj al la libereco de siaj samlandanoj.
Kiel diplomato vi vidis la sistemon de ekstere, sed por viaj samlandanoj tio vere ne eblas. Kiel vi tiucirkonstance vidas iam veni ribelon ?
"Jam multe estas ÅanÄita. Kie Nord-Koreanoj antaÅe apogis sur manÄaĵ-disdonado fare de la Åtato, ili nun faras siajn butikumaĵojn en Jangmadang, publika merkato. Malrapide la kapitalisma ideologio akiras piedtenejon. Samtempe, la registaro donas al siaj civitanoj nenion plu, sed postulas ja absolutan obeadon. La homoj ja ankaÅ komprenas, ke tio estas neeltenebla. Negocistoj kiuj por sia postvivado dependas de negoco surstrate, lasas sin ne plu forigi fare de la polico. Tio antaÅe estis nepensebla. Kaj ankaÅ ne forgesu, ke multaj Nord-Koreanoj rigardas kontrabanditajn televid-seriojn el Sud-Koreio. En la lernejo ili lernas ke Sud-Koreio estas malriĉa kolonio de Usono, sed pere de tiuj serioj ili vidas kiel riĉa kaj disvolviÄinta tiu lando vere estas."
Vi estis parto de la Nord-Korea elito. Ĉu tiu estas Äustadire ja atendanta insurekcion?
"La elito ja ankaÅ komprenas, ke Nord-Koreio pro la aspirado al nukleaj armiloj estas internacie izolita, kaj tiamaniere neniam disvolviÄos ekonomie. Sed la elito scias ankaÅ, ke la aliaj 75 procentoj de la loÄantaro jam sepdek jarojn sisteme estas subpremataj. Ili timas la venÄon de la popolo. Tial estas grave, ke ni donu al ili de ekstere specon de asekuro ke – se ili nuligas sian subtenon por Kim Jong Un kaj tiel subfosas la sistemon – politika venÄo ne sekvos ."
Nord-Koreio nun jam disponas pri nukleaj armiloj, sed la finfina celo estas ekipi interkontinentajn misilojn kun nukleaj kapoj, tiel ke ankaÅ la Usona kontinento iÄas trafebla. Tiam, laÅ rezonado de Pjongjango, Nord-Koreio estos preskaÅ netuÅebla.
Per ekonomiaj sankcioj, kiel ekzemple plafono por la eksportado de karboj, la UnuiÄintaj Nacioj provas alporti aliajn opiniojn al la lando, sed Pjongjango tute ignoras tion. Pasintjare, la lando faris du nukleajn testojn kaj lanĉis pli ol dudek testo-misilojn.
En aprilo ĉi-jare la streĉiteco plialtiÄis kiam la Usona prezidento Trump sendis aviadilÅipon en la direkton de la Koreaj akvoj, kaj promesis ‘solvi’ la Nord-Korean problemon, se necese per preventa atako. Nord-Koreio ankoraÅ troigis la aferon, minacante per ĉion detruanta nuklea milito. Ekde tiam la reÄimo refoje lanĉis kvar testo-misilojn. Ekspertoj ankaÅ konjektas ke Nord-Korea unito de kodumuloj kaÅiÄis malantaÅ la WannaCry-cyber-atako, kiu pasintmonate komputilsistemojn tra la tuta mondo paralizis.
Kiel vi klarigas tiun provokan konduton?
"Kelkaj homoj pensas ke Kim Jong Un estas freneza, sed tio ne akordiÄas. Li Åajnigas kvazaÅ li estas freneza. Kial? Kiom pli malsaÄa li sin starigas, des pli da homoj faras al si zorgojn. KonfrontiÄinte kun iu kiu estas tute kaprica, ekspertizistoj kaj politikistoj prefere pledos por pliproksimiÄo anstataÅ agreso."
Kaj Usono kaj Sud-Koreio estas dirintaj ke ili ne celas la falon de la reÄimo. Kial Kim volas ĉiakoste esti nuklea potenco?
"Vi devas kompreni, ke Nord-Koreio jam ekde la kvindekaj jaroj estas fariÄanta nuklea potenco. Kim Jong Un daÅrigas la politikon de sia patro kaj avo. Krome, li vidas Äin kiel la sola maniero por certiÄi ke li povas resti en la povo. Li ankaÅ scias ke Nord-Koreio ne povas eterne kontinui sub la nuna sankcio-reÄimo. La celo nun estas unue posedi la teÄ¥nologion, por poste negoci pri kompromiso. Se Kim Jong Un iam havos la armilojn, li proponos ne fari novajn testojn, interÅanÄe de la maltenado de la sankcioj. Pro tio Nord-Koreio estos fakte akceptata kiel nuklea potenco. Jen la kaptilo, kiun Kim Jong Un estas metinta."
VaÅingtono tamen neniam akceptos ke Nord-Koreaj misiloj povas tuÅi Usonan teritorion.
"Tion ni ankoraÅ nur Äisatendu. Ekzistas jam nun prominentaj Usonaj ekspertoj kiuj diras ke, se Trump novajn nukleajn testojn ne scias preventi, frostigo de la armil-programo estas la plej farebla opcio."
Ĉu ekzistas en Pjongjango neniu timego pri preventa atako?
"Rigardu, kio okazis pasintmonate. Prezidento Trump sendis aviadilÅipon, kaj kion faris Kim Jong Un? Li mobilizis ĉiujn artilerio-unuojn al la orienta marbordo por granda ekzercado. La mesaÄo estis ke ankaÅ kaze de preventa atako kontraÅ nuklea instalaĵo, la reÄimo havas ankoraÅ dekmilojn da konvenciaj armiloj pretaj, el kiuj la plej multaj ĉe la limo kun Sud-Koreio.
"Post tio oni aÅdis en VaÅingtono ekspertojn subite levi la demandon, ĉu la risko de preventa atako ja estis ‘akceptebla’. Tuj kiam oni parolas pri akcepteblaj riskoj, estas finita la militista retoriko."
Äœis nun, la internacia komunumo esperis, per ekonomiaj sankcioj, devigi Nord-Koreion ÅanÄi sian kurson. Kial tio ne funkcias?
"Tio ankoraÅ tute ne antaÅeniras sufiĉe. Usono ja minacas bojkoti Ĉinajn entreprenojn kiuj negocas kun Nord-Koreio, sed en la praktiko nenio okazas. Kaj EÅropo estas same malmulte konvinka. Nord-Koreio estas farintaj eĉ kvin nukleajn testojn, sed ekzistas neniu EÅropa lando kiu prenis seriozajn diplomatiajn sankciojn.
"Estas Äenerale konate, ke Nord-Koreio gajnas monon pere de la kontraÅleÄa luigado de oficejo-spaco en Äiaj ambasadoj, sed neniu registaro protestis. Krome, Nord-Koreio eksportas malmultekostajn laboristojn por akiri al si eksterlandajn valutojn. Tiujn monfluojn oni devus fermi. Sen eksterlandaj valutoj, Kim Jong Un povas neeble daÅrigi sian armil-programon."
Jeroen Visser estas por Volkskrant korespondanto, speciale en Sud-Koreio kaj Japanio.