fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/02/stuur-trump-de-klimaatrekening-10897675-a1561549
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Sendu al Trump la klimatfakturon
Se Trump volas ke EÅropo pagos pli por protektado fare de la NATO, tiam li mem devas pagi por la tutmondaj konsekvencoj de sia klimatpolitiko, opinias Marc Davidson.
NRC 3 junio 2017
Fare de Marc Davidson
La 1-an de junio 2017, la Usona prezidento Donald Trump anoncis ke la Usono retiriÄas el la tutmonda Klimata Akordo de Parizo. La celo de tiu akordo, pri kiu en 2015 konsentis preskaÅ 200 landoj, estas limigi la kreskon de la tutmonda temperaturo – kaÅzitan de homa aktiveco – Äis du gradoj Celsius. Kvankam Usono sub sia antaÅa prezidento Barack Obama subskribis la klimatan akordon, Trump dum sia balotkampanjo promesis lasi la Usonon retiri sian konsenton.
Kvankam Trump proponas reintertraktadon por nova klimata akordo, la ‘fair deal’ kiun li antaÅvidas estas neakceptebla. Trump ja rekomendas disdividi la kostojn de klimatpolitiko egale inter ĉiuj landoj, kaj riĉaj kaj malriĉaj, kio kontraÅas al la klimato-traktato el 1992. Tiu traktato prave asertas, ke la respondecoj de landoj por kontraÅagi klimatÅanÄiÄon dependas de kaj ties (historia) kontribuo al klimatÅanÄo kaj ties financaj kaj teÄ¥nikaj eblecoj. En sia alparolo Trump tamen jam indikis, ke la neebleco efektivigi akordon estus ankaÅ bonega por li.
RetiriÄo de la Usono estas do grava bato al la internacia klimato. Ne nur ĉar la Usona daÅrigas nun forhejti pli da fosiliaj brulaĵoj, sed ankaŠĉar tio subfosas la pretecon de aliaj landoj. Tiu preteco dependas plejparte de la scio, ke landoj ne senpage petveturi kun la klopodoj de aliaj. KlimatÅanÄiÄo ja estas tutmonda problemo: neniu povas protekti nur la klimaton super sia propra teritorio. Kiam unu lando reduktas forcejgasajn emisiojn, tio sammulte favoras ĉiujn aliajn landojn.
Äœisnun Trump ankoraÅ ne lasis sin ekpensi pri aliaj ideoj, nek per sciencaj komprenoj, nek pere de internacia morala premo. Kvankam sciencistoj jam dum pli ol jarcento scias ke la forbruligado de fosiliaj brulaĵoj povas levi la temperaturon sur la tero, Trump nomumis la personon Scott Pruitt, Äuste neulon de tiu kaÅzo, kiel ĉefon de la Usona Medio-protektada Agentejo de Usono. Kaj mallonge antaÅ la subskribo de la dekreto kiu nuligis la klimatpolitikon de Obama, kaj denove larÄe liberigis la vojon por la Usona karbo- kaj petrol-industrio, Trump ofte ripetis sian mantron: ‘It's America first’.
Kun kiu lingvo kaj kiuj iloj ni povas Trump-on ja persvadi tamen resti ene de la nuna klimata akordo? Probable la aliro de Trump al la NATO prezentas por tio unuan agmanieron. LaÅ The Sunday Times, en marto dum la vizito de la Germana federacia kancelierino Angela Merkel en VaÅingtono, Trump estus transdoninta al Åi fakturon de pli ol € 300 miliardoj da eÅroj, sumon kiu Germanio estus ‘Åuldata’ pro la protektado de Äia teritorio fare de Usono. Dum la NATO-pinto antaÅ nelonge en Bruselo, Trump havis kompareblan mesaÄon por ĉiuj EÅropaj landoj.
Klimatpolitiko estas la plej Äusta garantio por paco
Ĉe ĉi tiu aranÄo, la EÅropaj landoj havas tiom pli da kialo por siavice sendi al Trump fakturon pri EÅropa protektado de Usona teritorio kontraÅ klimatÅanÄiÄo. La miliardoj kiujn EÅropo elspezas por klimatpolitiko, estas profitaj ne nur por EÅropo, sed sammulte por Usono. Ĉe tio estas multe por diri, ke kontraÅagi klimatÅanÄiÄon estas pli bona garantio por internacia paco kaj sekureco, ol plialtigi la defendo-elspezadon. Eĉ la Usona ministerio de Defendo priskribas en siaj raportoj la danÄerojn de klimatÅanÄiÄo por la geopolitika stabileco kaj el tio devenantaj militoj.
Se Trump flankenmetas tiun fakturon, la sekva paÅo estas reakiri la kostojn de EÅropa klimatpolitiko pere de import-impostoj je Usonaj produktoj. En nia internacia leÄa sistemo, ne eblas jure aÅ perforte devigi landojn praktiki klimatpolitikon. Ni ja povas landojn, kiuj endanÄerigas la estontan loÄeblecon de ĉi tiu tero, meti ekster la ekonomia ordo. Kial la internacia komunumo permesus, ke la Usono transÅovas la kostojn de kaj klimatÅanÄiÄo kaj klimatpolitiko al aliaj landoj kaj estontaj generacioj? Kaj intertempe perlaboras monon kaj konkurencas kun produktoj kiuj estas tro malalte prezmarkitaj, pro tio ke oni lasas la fakturon pri klimatÅanÄiÄo nepagita?
Nun kiam Trump efektive retiras la Usonon el la tutmonda klimata akordo, tial ekzistas nun ĉiuj kialoj por konsiderindaj import-impostoj ĉe Usonaj produktoj. Pro tio ke la preventado de klimatÅanÄiÄo jam tro longe forrestis, pluaj prokrast-taktikoj ne plu estas tolereblaj. KontraÅagi klimatÅanÄiÄon valoras komercan militon.
Marc Davidson estas en Nederlando profesoro pri la vivmedio el humanisma perspektivo; vidu ankaÅ: http://www.uva.nl/profiel/d/a/m.d.davidson/m.d.davidson.html