fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/04/03/repressie-op-europese-universiteit-in-boedapest-7845444-a1552998
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
EÅropa Universitato en danÄero
Miloj da Hungaroj agadas kontraÅ leÄpropono kiu minacas la de Soros fonditan ‘liberalan’ universitaton en BudapeÅto.
NRC 4 aprilo 2017
Roeland Termote
BudapeÅto
"Libera lando, libera universitato", skandis kelkmil studentoj, kunlaborantoj kaj civitanoj, dimanĉvespere[i] dum oni marÅis al la parlamento en BudapeÅto. Ili protestis kontraÅ leÄpropono de la Hungara nacia-popolisma registarpartio Fidesz. Tiu minacas la pluan ekzistadon de unu el la plej internaciaj universitatoj en EÅropo: la Centra EÅropa Universitato (CEU) en la Hungara ĉefurbo.
La CEU, universitato por sociaj sciencoj kun studentoj kaj docentoj el pli ol 100 landoj, havas ekde Äia fondado en 1991 kiel mision "prepari estontajn gvidantojn por starigi malfermitajn kaj demokratiajn sociojn." Pere de grandaj stipendioj, la universitato de sociaj sciencoj oferas Åancojn al 1.400 majstraj kaj doktoraj studentoj, ofte el landoj kun fragila konstitucia Åtato.
La manifestaciantoj timas ke la CEU nun mem iÄas viktimo de politika subpremo en sia konstanta starejo Hungario. La fondinto de la universitato, la progresema Hungara-Usona filantropo George Soros, estas konsiderata kiel publika malamiko de la memproklamita 'malliberale demokrata' ĉefministro Viktor Orbán. La Open Societies Foundation (OSF) de Soros financas serion de Hungaraj ne-registaraj organizaĵoj (ngo's)[ii], kiu batalas por homaj rajtoj kaj kontraÅ korupteco. Tiuj esprimas severan kritikon pri la Hungara registar-politiko rilate al rifuÄintoj aÅ la uzo de EÅropaj subvencioj.
Orbán volas forpeli Soros-on
Orbán akuzas tiujn de Soros financatajn organizaĵojn pri stimulado de la ondo da migrantoj kaj malstabiligado de naciaj Åtatoj. "La venonta jaro pritraktos la elpelon de Soros kaj la fortoj kiuj simbolas lin," li diris en lastatempa intervjuo kun la oficialista novaĵretejo 888.hu.
LaÅ la leÄpropono de lia Fidesz-partio, pri kiu la parlamento lunde[iii] debatas, internaciaj universitatoj kiuj disdonas diplomojn en Hungario devas de nun havi sian sidejon en sia propra patrujo.
La CEU disdonas Hungarajn kaj Usonajn diplomojn, sed havas nur kampuson en BudapeÅto. Se la leÄo estos aprobita, la institucio devas elekti inter ekfunkciigi sekcion en Usono, aÅ fermi la pordojn en septembro 2018. Tiuj kondiĉoj faras laÅ la universitato "neeble daÅrigi siajn aktivecojn kiel institucion por supera edukado."
László Palkovics, la Hungara vicministro por pli alta edukado, asertas ke la leÄo estas ne speciale adaptita al la CEU: la registaro volas ankaÅ malhelpi kvazaÅan misuzon fare de 27 aliaj eksterlandaj institucioj. Sed CEU estas ja la sola internacia universitato en Hungario sen kampuso alilande.
Nun la CEU, kiu estas la sekva?
Dek kvar Nobel-premiitoj kaj 150 aliaj prominentaj akademianoj kun tutmonda famo, partianiÄis – per malferma letero – kun la universitato. Dimanĉvespere[iv] ankaÅ akademiuloj de aliaj Hungaraj universitatoj kunmarÅis, sub la devizo: "Nun la CEU, kiu estas la sekva?"
Orbán insistas ke disdoni diplomojn en du landoj sen Usona kampuso resumiÄas kiel "falsludi". Li promesis, ke lia registaro negocios kun la Usona registaro.
AnkaÅ en la ĉirkaÅaĵo de prezidento Donald Trump regis malmulta simpatio por Soros, donacanto al la Demokrata Partio en Usono. Sed la Usona Åtatdepartemento de eksterlandaj aferoj prompte instigis Hungarion "ne klopodi leÄdonajn agadojn kiuj povas tuÅi la aktivecon aÅ liberecon de CEU".
En la tute nova biblioteko-konstruaĵo de la CEU, staris pasintvendrede[v] la Slovaka alumno Brian Fabo – nun ekonomia esploristo – kun dekoj da aliaj en vico, por esti fotata kun ‘Mi staras sur la flanko de CEU’-insigno. "Mi ne volas ke 25 jaroj da socieduka laboro perdiÄos," diris Fabo.
La Nederlanda doktora studento pri sociologio kaj antropologio Rik Adriaans lernis en BudapeÅto, laÅ siaj propraj vortoj, kiel malfacile akademianoj el pli malriĉaj kaj politike subpremaj socioj povas farti. "Ĉe la CEU oni vidas la plej mirindaj ekzemploj de kio okazas kiam tiu malegaleco estas forigata. Fermado de la universitato etendiÄus multe pli foren ol nur en Hungario."
La 20-an de marto[vi] Rusa tribunalo nuligis la licencon de la EÅropa Universitato en Sankt-Peterburgo (EUSP), institucio kun samvalora profilo kiel la CEU. Kialo: inspektoj montris malobeojn al serio da teÄ¥nikaj detaloj, kiel ekzemple muroj kaj fenestroj kiuj estis anstataÅigitaj sen konstrupermeso. La 200 EUSP-studentoj ne scias ĉu ili finstudos.
[i] dimanĉvespere la 2-an de aprilo 2017
[ii] ngo's = non-governemental organizations
[iii] lunde la 3-an de aprilo 2017
[iv] dimanĉvespere la 2-an de aprilo 2017
[v] pasintvendrede la 31-an de marto 2017
[vi] la 20-an de marto 2017