fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/03/25/aarzelingen-over-een-europa-van-twee-snelheden-7563421-a1551906
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
‘Renovigo de ĵurpromesoj’ post jaroj da krizoj
En la Traktato de Romo prezentis 27 EU-landoj sian vizion pri la estonteco. La teksto estas pli alarmisma ol dek jarojn antaÅe.
NRC 27 aprilo 2017
Stéphane Alonso
BRUSELO
Post semajnoj da kverelado, EÅropaj gvidantoj sabate[i] en Romo metis siajn subskribojn sub komunan vizion al la EÅropa Unio por la venontaj dek jaroj. La Unio, ili klarigas interalie, devus koncentriÄi plie pri la sociaj necesoj de siaj civitanoj, kaj en malamika mondo pli bone manifestiÄi kiel superpotenco kiu gravas.
Kun du-paÄa deklaracio la gvidantoj markis la sesdekjaran ekziston de la EU, de kiu la Traktato de Romo el 1957 estas konsiderata kiel startsignalo. La teksto servas kiel "renovigo de votojn" post jaroj da krizoj (eÅro, rifuÄintoj, Brexit), kiuj elprovis la internan koherecon de la EU. "Pruvu hodiaÅ ke vi estas la gvidantoj de EÅropo", diris EÅropa 'prezidento' Donald Tusk dum la ceremonio. "Kiel politika ento EÅropo estos konkorda, aÅ Äi tute ne ekzistos."
Pri la teksto estis longdaÅra pensado tien kaj reen. Lastatempe ĉefe Okcidentaj-EÅropaj gvidantoj laÅte pripensas "EÅropon de pluraj rapidecoj", en kiu grupoj da landoj en certaj dosieroj estus permesataj ekgvidi, sen devi atendi ‘nevolontajn’ ĉefurbojn. Precipe Germanio volis vidi tion emfazita, pro la multaj problemoj kiuj ekzistas, precipe en Orient-EÅropaj landoj, por aranÄi interkonsentojn pri klimato, azilpolitiko aÅ laborrajtoj.
Sed Pollando senhezite kontraÅstaris. Äœi timas esti metita eksterluden en ‘multispeed Europe’. Kiel kompromiso, referenco al tiu ideo en la teksto estas nun minimumigita. "Ni agos komune, se necese kun diferencoj en rapideco aÅ intenseco, kaj ekiros en la saman direkton". Oni ankaÅ asertas ke la Unio "estas nedividita kaj nedividebla". La Pola ĉefministro Beata Szydlo, kiu antaÅe minacis ne subskribi, nun sabate[ii] faris tion ankoraÅ, sed kun okulumo al la polemiko Åi momente faris kvazaÅ Åi hezitis.
Konfuza
La EÅropa Komisiono insistis pri klara mesaÄo en Romo, en simpla lingvaĵo, bone komprenebla por ĉiu. La fina rezulto estas kompromiso, kaj do iom pli vualita. Eĉ la hida vorto ‘subsidiareco’ emerÄas, ĵargono por la principo ke EÅropo ne devus entrudiÄi en aferoj kiuj ankaÅ tutbone fareblas nacie. La promeso aspiri "eĉ pli grandan unuecon kaj solidarecon" sonas iom kave, kaÅze de la tre diverÄantaj opinioj pri kiel procedi kun la eÅro-zono, la rifuÄint-politiko kaj EÅropa defendo.
La EU-gvidantoj avertas pri "sociala kaj ekonomia malegaleco", kaj ili pledas por 'sociala Unio', antaŠĉio konsiderante la grandegan junularan senlaborecon en Sud-EÅropo. Samtempe ili parolas pri la "senprecedencaj niveloj de sociala protektado kaj prospero" kiujn alportis la EU.
La paragrafo pri la 'sociala Unio' estis tikla punkto. Sud-EÅropaj landoj, sed ankaÅ la EÅropa Komisiono, insistis pri tio, rekonante ke la EU dum la pasintaj jardekoj tro multe okupiÄis pri la interna merkato, komerco kaj la eÅro; kaj ke la fojfoje grandaj socialaj konsekvencoj de tio estas ignoritaj. Sed Nord-EÅropaj landoj grumblis kontraÅe. Sociala politiko estas principe nacia afero. La kompromiso: jes, pli da atento por "sociala progreso", sed ĉiam "konsiderante la diversecon de unuopaj naciaj sistemoj". Alivorte, la gvidantoj ne volas tro fervore kaj entuziasme komenci.
Senprecedencaj defioj
La teksto havas pli akran kaj pli alarmisman tonon ol la traktato kiun gvidantoj dek jarojn antaÅe faris, antaÅ la eÅro-krizo, kiam en Berlino oni pripensis kvindek jarojn de EU. Nuntempe oni asertas ke la EU staras antaÅ "senprecedencaj defioj", dum en Berlino ankoraÅ la vorto "grandaj" estis uzata. Alie ol tiam, la nunaj gvidantoj parolas pri "kreskanta migrado-premo", kaj terorismo staras ankaÅ pli alte en la agendo. Tiam en Berlino sonis ankoraÅ laÅdaj vortoj pri la eÅro ("La eÅro faras nin fortaj"), sed nuntempe la monero estas apenaÅ menciata.
Tamen, oni referencas al regionaj konfliktoj (Sirio, Ukrainio) kaj protektismo, implica referenco al la disvolviÄoj en Usono, kie prezidento Donald Trump Åajnas esti turninta la dorson al komerco kaj internacia kunlaborado. AnkaÅ pro tio devas veni pli da kunlaboro sur la tereno de defendo, kvankam la gvidantoj diras ankaÅ ke tio devas resti disigite de la militista alianco NATO. AnkaÅ devus esti farata pli por promocii stabilecon kaj prosperon en najbaraj landoj, ekzemple en Afriko.
Samtempe, la gajnoj de la EU estas forte emfazataj. "Unika komunumo de paco, libereco, demokratio, homaj rajtoj, la konstitucia Åtato kaj maĵora ekonomia potenco." El la cindro de du mondmilitoj, "aÅdaca, longen antaÅvidanta" EÅropa projekto leviÄis, kiu "venkis malnovajn kontrastojn". LaÅ la gvidantoj, EÅropa unueco en malamika mondo estas pli grava ol iam. "Kiel apartaj Åtatoj, ni pro la tutmonda dinamiko nur plenumus kromrolon. UnuiÄi prezentas al ni la plej bonan Åancon influi tiun dinamikon kaj defendi niaj komunajn interesojn kaj valorojn."
[i] sabate, la 25-an de marto 2017
[ii] sabate, la 25-an de marto 2017