fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC Handelsblad
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/juli/25/techniektekort-rekt-de-eu-crisis-1405846
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Teĥnologi-manko etendas la EU-krizon
NRC Handelsblad 25 julio 2014
La granda problemo en la griziÄanta Okcidenta ekonomio estas la manko de ekonomia kresko. Eĉ nun kiam la Usona hipotekkrizo kaj la eÅro-krizo Åajnas bridataj, ekonomioj apenaÅ volas kreski. Por Nederlando ekzemple, la IMF atendas ĉi-jaran kreskon de 0,8 procento. Por la venonta jaro, oni antaÅvidas 1,6 procenton. Tio ne estas kresko; estas preskaÅ haltado.
Tiu problemo estas rekonata kaj alirata dumaniere: per politikaj reformoj Äenerale, kaj pere de mona politiko speciale. AmbaÅ aliroj lasas la ekonomion tamen ne kreski pli forte, kio ne surprizas ĉar neniu el la du havas sciencan bazon.
La Äenerala politika alproksimiÄo jam ne plu funkcias ekde marto 2000, kiam ĉe EÅropa pintkunveno en Lisbono celoj estis formulitaj. Politikaj kaj sociaj reformoj devus en 2010 esti ÅanÄintaj EÅropon en la plej konkurencivan kaj dinamikan scio-bazitan ekonomion de la mondo, kun laborpartoprenado de 70 procentoj kaj daÅrigebla ekonomia kresko de tri procentoj. Tio evidentiÄis pli-malpli fabelo. La eÅro-sektoro intertempe estas la malplej konkura ekonomia zono en la mondo. AnkoraŠĉiam oni emfazas la neceson de politikaj kaj sociaj reformoj, sed tio ne progresas. En malespero komenciÄis poste la mona politiko, por stimuli la kreskon. Unue en Usono, kie la Federala Rezervo ekde 2008 inundis la ekonomion per cunamo da mono, kiu nur iom helpis la domprezojn kaj la akciokurzojn, sed al la reala ekonomio ĉefe kontribuis la formadon de grandaj riskoj en la internacia sistemo, pri kiu la Banko por Internaciaj Pagoj ĵus avertis ankoraÅ. Francio kaj Italio volas similan politikon por la EÅrozono, sed provizore la ECB (EÅropa Centra Banko) haltigas tion.
Ĉu ne estus saÄa unue iam konstati kio estas la kaÅzoj de la regresanta ekonomia kresko? Nombro da ekonomikistoj estas konvinkitaj pri la ekzistado de la tiel nomataj Kondratieff-ondoj. Flanke aÅ supre de la konjunktura ekonomia ciklo ekzistus ankoraÅ plia ciklo de ĉirkaÅ 50 jaroj, dum kiu la kresko replialtiÄas kaj ree malaltiÄas. Tiu Kondratieff-ondo ĉefe estus kaÅzita de novaj teÄ¥nologiaj inventoj kiuj efektivigas ke tute novaj produktoj venos sur la merkato. La usona ekonomikisto Robert M. Solow jam montris en 1957 ke teÄ¥nologia novigo estas la ĉefa motoro de la ekonomia kresko.
En la historio estas identigitaj kvin de tiuj Kondratieff-ondoj. La kvara komencis antaÅ jarcento, ĉirkaÅ 1908, respondanta al la veno de la benzinmotoro, aÅtoj kaj vojoj. La kvina kaj Äisnun lasta komencis en 1971 kaj estis bazita sur informadiko, kiel komputiloj, telekomunikado kaj interreto.
Kion ni bezonas estas teĥnologiaj novecoj kiuj povas alporti al ni sesan Kondratieff-ondon. Estas dubinda ĉu registara politiko kapablas provizi ajnan influon sur la kreado de novaj inventoj, sed ni almenaŠpovas provi tion. Dum en la lastaj jaroj grandegaj sumoj estis elspezitaj por politikaj kaj sociaj reformoj, subteno de la financa sistemo kaj monaj intervenoj, en la industriaj landoj mezume nur 0,3 procento de la malneta enlanda produkto estas elspezita por baza teĥnologia-scienca esploro.
Ne mirigas ke jam plurajn jardekojn okazas braindrain (klerul-elmigrado), en la senco ke la ĉefa "krudmaterialo" por nova teĥnologio ‒ kaj sekve la ekonomia ekspansio ‒ senutile forfluas.
La best and brightest (la plej bonaj kaj plej brilaj) serĉas siajn karierojn en lukraj sektoroj kiel la investo-sektoro, la leÄa profesio, aÅ internaciaj duon-registaraj organizoj. Do funkcioj kiuj ne rekte kontribuas al la kresko de la reala ekonomio, kiun la mondo sopiras.
Ne taÅgas en tiu ĉi kadro montri solvon por la problemo, sed ni tamen povas indiki la direkton en kiu nova ekonomia kresko estos trovebla. Por kontraÅagi la klerul-elmigradon (braindrain), faru la laboradon en nova teÄ¥nologio pli alloga. Lasu la registaron komisii laborojn, kiuj kontribuas al la ekigo aÅ plivastigo de teÄ¥no-sciencaj projektoj, ekzemple sur la tereno de artefarita inteligenteco kaj komputiloj, genetiko, nuklea fuzio, ekologio, medicina esploro, spacveturado kaj nanoteÄ¥nologio.
Tiamaniere la motoro de Solow ricevos ekstran karburaĵon. Ties financado troveblas per ĉesigo de la senutila nuntempa alpaÅo.
Wim Rietdijk estas kulturfilozofo kaj fizikisto.
Paul Frentrop estas profesoro pri korporacia regado.