fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/next/2016/06/09/is-maakt-belegerd-falluja-tot-een-hel-1627003
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
SieÄita FaluÄa, IÅœ faras Äin infero
En FaluÄa homoj postvivas per malfreÅaj daktiloj kaj saleta akvo. Kiu scias fuÄi, ofte estas suspektinda kiel ekstremisto.
NRC 9 junio 2016
Fare de nia redaktoro Toon Beemsterboer
La batalo por la Iraka urbo FaluÄa komencas simili pli kaj pli al sektisma venÄofaro. Dum la militistaro kaj Åijaismaj civilul-milicioj malrapide fermas la reton ĉirkaÅ la urbo, kiu jam du jarojn kaj duonon estas en la manoj de la terorgrupo Islama Åœtato (IÅœ), aperas informojn pri kruda malrespektado de homaj rajtoj ambaÅflanke de la fronto.
LaÅ UN[i]-takso sidas 90.000 civiluloj kaptitaj en FaluÄa, kie estas granda manko de nutraĵo, akvo kaj elektro – kun temperaturoj de pli ol 40 gradoj. La Irakaj registartrupoj bombadas kvartalojn per artilerio. Kiu provas fuÄi, tenas la riskon de esti ekzekutata de IÅœ, aÅ esti arestata kaj turmentata de registartrupoj, sub suspekto de esti ekstremisto.
IÅœ devigas civilulojn el vilaÄoj ĉirkaÅ FaluÄa servi kiel homa Åildo en la centro de la urbo; loÄantoj kiuj tamen sukcesis eskapi rakontis tion al CNN[ii]. La ekstremistoj iras de pordo al pordo. Kiu rifuzas estas mortpafata.
Kvankam IÅœ riglofermis la urbon, miloj da homoj sukcesis fuÄi. La plejmulto el ili fuÄas nokte, trairante la EÅfraton, dum ili estas atakataj per fusilado de IÅœ. La ekstremistoj detruis multajn boatojn, do homoj uzas ĉion kio flosas – aertuboj, fridujoj, olebareloj. Multaj homoj dronis.
Foje en registaro areo, ili ankaÅ ne estas sekuraj. Policistoj kaj militistoj arestas knabojn kaj virojn en regiono rekonkerita el la manoj de IÅœ. Oficiale la fuÄintoj estas ekzamenataj por vidi ĉu inter ili troviÄas IÅœ-batalantoj. Sed laÅ Amnesty International, retenatajn civitanojn oni ofte metas en malliberejon por nedifinita tempo. Dekmiloj da civiluloj estas ankoraÅ enfermitaj post kelkaj antaÅaj venkoj sur IÅœ en la provinco Anbar.
Homoj provas trairi la EÅfraton sur olebareloj, fridujoj kaj malnovaj bendoj
Lunde[iii] estis sescent sunaistaj knaboj kaj viroj liberigataj en Saqlawiyah, vilaÄo dek kilometrojn de FaluÄa. Tie ili estis dum tagoj tenataj de Åijaisma civilul-milicio kiu estis rekonkerita la vilaÄon el IÅœ. Multaj havis signojn de severa torturado sur sia korpo. Kvin homoj estas en mallibero mortintaj pro siaj vundoj.
Ekzistas video-bildoj de kelkaj liberigitaj kaptitoj kiuj estas traktataj pro siaj vundoj. "Ili volis mortigi nin", diris unu de la viroj. "Ili akuzas nin pri aparteno al IÅœ. Mi havas nenion komunan kun IÅœ." Aliulo diras: "Mi ĵuras je Dio, ili batis min sur la kapo per Åovelilo kaj klabo. Ili minacis murdi ĉiun kiu petis akvon."
La manko de akvo kaj manÄaĵo en FaluÄa fariÄas daÅre pli prema. La stokejoj en la urbo estas severe gardataj de la Äihadistoj. Familioj postvivas per malfreÅaj daktiloj kaj saleta akvo el la EÅfrato. Helporganizoj timas ke la venontajn tagojn kaj semajnojn pli kaj pli da homoj pereos pro malsato.
Grandurbanoj kiuj sukcesis eskapi, diras ke IÅœ uzas manÄaĵon por rekrutigi virojn kies familio suferas malsaton. "Ili rakontis al nia najbaro, ke ili donos al li farunon se lia filo aliÄos al ili," diris Hanaa Mahdi Fayadh al novaĵagentejo Reuters. "Li rifuzis, kaj kiam ili foriris li fuÄis kun sia familio."
En la lastaj tagoj, ĉirkaÅ 10.000 rifuÄintoj alvenis en kadukajn tendarojn, kiuj jam Äiskreve maljuntiÄas, kaj kie apenaÅ estas sufiĉa manÄaĵo, akvo kaj medikamentoj. Sed homoj serĉas ĉiun ajn Åirmejon, kiun ili povas trovi, kontraÅ la varmego kaj la polvo.
La situacio ne baldaÅ pliboniÄos. Estas jam 3,4 milionoj da senhejmigitoj en Irako[iv]. Sed la helpfonduso de la UN alfrontas minuson de 550 milionoj da dolaroj, kaj devas haltigi esencajn programojn. "Ni simple povas ne fari plu, se ni ne rapide ricevas monon", diris al The Guardian Lise Grande, help-kunordiganto de la UN. "Estas tiel malfacile komprenebla kiel la internacia komunumo povas tiom investi en la militistan operacion, kaj lasi la viktimojn en embaraso."
[i] UN = UnuiÄintaj Nacioj
[ii] CNN = Cable News Network (anglalingva internacia sendilo de novaĵoj)
[iii] lunde, la 6-an de junio 2016
[iv] senhejmigitoj en Irako = (anglalingve:) Internally Displaced Persons (IDPs) across Iraq