fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/2016/04/26/schuld-heet-in-de-chinese-media-opeens-sociale-fi-1612997
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
En la Ĉinaj amaskomunikiloj ‘Åuldo’ subite nomiÄas ‘socia financado’
Ĉinio havas Åuldon de 247 procentoj de la Malneta Enlanda Produkto: pli malbona ol Grekio. Tamen la zorgoj pri tiu cifero Åajnas malgravaj.
NRC 26 aprilo 2016
Fare de nia korespondanto Oscar Garschagen
Ne pli ol la imperiestroj, kiuj kun Ĉiela Mandato regis la Landon de la Mezo, la Ĉinaj gvidantoj apenaÅ atentas ekonomiajn leÄojn. Mono devas ruliÄi por atingi celojn, eĉ se la totalaj Åuldoj pliiÄas Äis rekordo de 247 procentoj de la malneta enlanda produkto. Pro malpli ol tio, elrompiÄis en EÅropo la Greka Åuldo-krizo.
La totalo de depruntoj de la Åtato, la Åtataj entreprenoj, la privata entreprenaro kaj la civitanoj, plialtiÄis dum la pasinta kvaronjaro je transkalkulita 23.692 miliardoj da eÅroj, kaj kun tio Ĉinio en malÄusta maniero estras liston.
Krom eksterlandaj ekonomikistoj kaj spekulantoj kiel George Soros, nur malmultaj Ĉinoj Åajnas fari al si zorgojn, kaj la gvidantoj de la Komunista Partio eĉ tute ne.
Soros esperas pri financa krizo kaj estas do en la amaskomunikiloj kritikaĉita kiel vulgara kapitalisma mon-avidulo, kiu komprenas nenion de la Ĉina SonÄo de partiestro kaj prezidento Xi Jinping. En ekonomiajn terminojn tradukitaj, volas Xi en 2020 fari de Ĉinio "modere prosperan nacion", en la parti-ĵargono xiaokangshehui. Tio konkrete signifas – li almenaÅ promesis – ke la porpersonaj enspezoj duobligos de mezume 6.500 eÅroj en 2015 al ĉirkaÅ 12.000 eÅroj en 2020.
Tiucele, la laÅ amplekso dua ekonomio de la mondo devas en la venontaj jaroj daÅre tre forte kreski, almenaÅ 6.5 procentojn jare. KontraŠĉi tiu fono estas klare kial la reorganizado de Åuldoj ne havas prioritaton: estas riskataj tro grandaj politikaj interesoj, kiel la reputacio de Xi kaj la partio, por okupi sin pri bagateloj.
Karakterize estas ke en la amaskomunikiloj la esprimo "socia financado", mallongigite SF, daÅre pli ofte anstataÅas la terminon "Åuldoj". Do ne diru: la Ĉinaj Åuldoj plialtiÄis al 247 procentoj de la MEP[i], sed "la totala socia financado sumiÄas je ..."
Tiu rubriko inkludas ne nur investojn en novaj flughavenoj, Åoseoj, urboj kaj havenoj, sed ankaÅ la reorganizadon de malnovaj Åtal- kaj karbo-industrioj. Same kiel la kostoj de la transiro al nova, moderna servo-ekonomio.
"Socia financado" ampleksas ankaÅ la fondon de pensio- kaj sanservo-sistemoj, la konstruadon de 36 milionoj da sociaj loÄejoj, la translokadon de centmiloj maldungitaj Åtal-laboristoj al pli Åancoriĉaj lokoj, kaj la kompletan renovigon de – kiel komenco – la kloako-sistemo de Åœanhajo. Ĉi-jare la "socia financado" pliiÄas je 11 procentoj.
"La Ĉina stoko de eksterlandaj devizoj estas impona"
Aparte de spekulantoj kaj la Internacia Mona Fonduso (IMF), la plej multaj ekonomikistoj havas ja iom da kompreno por la Åajna Ĉina indiferenteco pri Åuldoj. La enlandaj kaj eksterlandaj investoj (entute 44 procentoj de la MEP) daÅre alfluas, estas pluso sur la aktuala konto, la nemoveblaĵa sektoro resaniÄas, kaj la provizo de eksterlandaj devizoj – ĉirkaÅ 3.200 miliardoj da eÅroj – estas impona. Krom tio, la loÄantaro daÅrigas Åpari monon. La plej multaj ekonomikistoj konsentas ke, el makro-ekonomia vidpunkto, Ĉinio ja nun ankoraÅ povas al si permesi Äin.
Ĉinio ne estas Grekio; la Greka ekonomio estas ne pli granda ol tiu de kvararanga urbo en malriĉa Ĉina provinco. Sed pli decida estas ke Ĉinio ne havas Åuldojn al eksterlandaj bankoj kaj registaroj, kiel ja estas la kazo en Grekio. La rakonto de la Ĉinaj Åuldoj estas esence rakonto pri la "ruÄa kapitalismo", pli-malpli fermita financa sistemo kiu funkcias paralele al la okcidenta financa sistemo. La komparo kun la dupartiÄo de la tutmonda interreto pravas ĉi tie: ekzistas proksimume la Anglo-Usona Interreto kaj la Ĉina Interreto, kaj inter ili staras granda muro.
Nepre la plejmultaj Ĉinaj Åuldoj estas depruntoj de Åtataj bankoj al Åtataj entreprenoj – do ĉio restas en la familio kiu nomiÄas 'Partio'. Tio ne signifas ke la administrado de la ekonomio estas laÅdinda. Estas terura malÅparado cele al povi noti nur altajn kresko-ciferojn, la Åuldmonto malrapidigas la kreskon kaj pendas ĉe entreprenoj kiel plumba pezo ĉirkaÅ la kolo, investoj en novaj projektoj ĉiam pasas pli penige. Kaj venos momento kiam Åparado malpliiÄos, sekve de strategi-ÅanÄoj kaj griziÄado.
La nombro da malbonaj pruntoj minacos en pli longa daÅro la bankan sistemon. Pri reorganizado oni nun faras ankoraÅ tre malmulte, kaj tio ankaÅ ne okazos en la venonta jardeko, sed venos momento kiam la Åtato devos pene pagi. “They kick the can with debts down the road ”[ii] diris Usona ekonomikisto antaÅ nelonge. La punkto estas ke la Ĉinaj vojoj estas senfine longaj.
[i] MEP = malneta enlanda produkto
[ii] “They kick the can with debts down the road ” = "Ili piedbatas la ujon kun Åuldoj malsupren de la vojo"