fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2015/juli/24/is-erkennen-dat-is-de-bom-onder-onze-wereldorde-1517625
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Ĉu agnoski IŜ-on? Jen la bombo sub nia mondordo
Inter islamanoj ni havas pli da aliancanoj ol ni pensas, en la lukto kontraŠIslama Ŝtato (IŜ), argumentas Laila Al-Zwaini, Dieuwertje Kuijpers kaj Rena Netjes.
NRC 24 julio 2015
AntaÅ unu jaro la mondo Åokite rigardis kiel Irakaj Jezidoj estis ĉaspelitaj de IÅœ. Tio en la hodiaÅa tempo ankoraÅ daÅre okazas. Kurdoj, Åijaistoj, kristanoj, senkreduloj, ĉiuj estas sur la hit list de IÅœ.
Malpli konata estas ke la sunaista IÅœ teroras ankaÅ Irakajn sunaistojn. Tio ne konformas al nia sektisma bildo de la fajrofontoj en la Mez-Oriento, sed tamen okazas. Pro tio ke kontraÅbatali la bone oleitan IÅœ-gerilon estas tiel kompleksa kaj plene de militaj malvenkoj ĉe nia flanko, ni senkuraÄiÄas. Kion fari por haltigi tiun ĉi monstron?
Surprizaj estis la proponoj de la Usona profesoro Stephen Walt (Foreign Policy, 10 junio) kaj la Nederlanda politikologo Paul Aarts (NRC, 11 julio). Ili trompe reflektis al ni la aÅdacan scenaron por ekvidi ‘la faktojn’, kaj kutimiÄi al la ideo ke IÅœ restados. Se ni ne kontraÅbatalus IÅœ-on, sed agnoskus Äin kiel membron de nia tutmonda komunumo, IÅœ trapasus procezon de socialiÄo kaj - same kiel aliaj Åtatoj kun perforta antaÅhistorio (Kubo, Sovet-Unio) - finfine ankaÅ aparteniÄus al la friendly nations.
Rubbish. AÅ kiel Araboj diras: Daesh. Krom Araba akronimo por ‘Islama Åœtato de Irako kaj Sirio’ (IÅœIS), daesh estas neologismo por "grupo da thugs (gangsteroj) kiuj trudas sian volon al aliuloj". Do thugocracy. La plej multaj Araboj kaj islamanoj uzas tiun moknomon por IÅœ Äuste por klarigi al la mondo ke IÅœ ne estas legitima, nek rajtas iam iÄi tia.
Kio estas ja legitima, tio estas la demandoj kiujn Paul Aarts vekas. Ĉar kiel eblas ke IÅœ efektivigas tiom da terengajno? Kio kaÅzas ke la torento da would-be Äihadistoj eĉ ne sekiÄas?
Stephen Walt taksas ke 25.000 "malbone trejnitaj adeptoj", el islaman-komunumo de pli-malpli 1,3 miliardo, Äisnun aliÄis al IÅœ. Esploristo Hassan Hassan[i] supozas ke temas pri 50.000 membroj, inkluzive hejmurbanoj de kiuj la duono estas batalantoj.
Sed kio pri ilia surloka aÅ eĉ regiona terengajno? Paul Aarts sugestas ke, donita la elekton, Iraka sunaisto pli verÅajne elektos por vivo inter IÅœ ol inter diskriminacia Åijaisma reÄimo. Tio sonas kredinda en la vidkampo de sekteca framing, sed Äi ne estas la realeco. Ke la reÄimoj en Bagdado kaj Damasko diskriminacias sunaistojn, kaj ke IÅœ floras ĉe la sekteca malpaco, estas ja fakto. Pro la invado de Irako en 2003 la disfalo de la Åtato en sektecajn (sunaistojn - Åijaistojn) kaj etnajn (Kurdojn - Arabojn) rompliniojn iÄis neevitebla. Du intervenoj estis parte respondecaj por tio: unue, la decido de Paul Bremer tuj maldungi la tiam plej fortan armeon kaj la plej kruelan sekurec-servon de la Araba mondo (de Saddam Hussein). La pinto de IÅœ konsistas ĉefe el tiuj humiligitaj militistoj kaj sekurecistoj. Ili vidas la reakiron de "ilia" teritorio kiel finfina venÄo..
Kio ilin ankaÅ senintence favoras estas la enmiksiÄo de Usono kaj Irano ĉe la elekto de Al-Maliki kiel la unua (Åijaisma) ĉefministro de Irako. Al-Maliki (nun vicprezidento) efektivigis sektecan agendon, per kiu sunaistoj estis aktive subpremitaj. En IÅœ ili trovis sian protektanto. Tamen, la plimulto de la sunaistoj tute ne Åatas IÅœ-on. En la nuraj postsekvoj de la falo de Ramadi en majo pereis 848 sunaistoj, dum la Iraka armeo lasis ilin en embaraso. Regionaj sunaistaj tribestroj petas gazetarkonferencon-post-gazetarkonferenco helpon en sia batalo kontraÅ IÅœ. Sed VaÅingtono diras - oficiale - ke Äi ne volas ignori Bagdadon. Tio, kaj do ne tiel multe por-IÅœ-aj simpatioj de sunaistaj triboj, klarigas kial IÅœ en Anbar, la plej granda Iraka provinco, daÅrigas tian firman teritorian piedtenejon.
Kie multaj sunaistoj do montras pli da batalemo por elimini IÅœ-on ol ni rekonas, la Okcidento kaj la apudaj Arabaj Åtatoj Äuste montriÄas maltrankvilige senfortaj aÅ indiferentaj.
Ĉu IÅœ vere pretus ‘socialiÄi’? Tiam ili devus sian striktan Äihad-doktrinon radikale revizii. Tiam Al-Baghdadi devus proklami Fatwa-on por ‘islama nirvano’. Ne kompaso por navigi, ni pensas.
Kion ni tiam ja faru kontraÅ IÅœ? La Ålosilo kuÅas en subfosi Äian altiran forton, terengajnon kaj enspezojn, kaj tiamaniere ne fortigi, sed malfortigi, iun ajn internacian aÅ islaman ekzisto-rajton de Äi.
Do: akiri profundan konon pri surlokaj kaj regionaj aktoroj kaj dinamikoj, prefere antaÅ ol ni ekagas. Kompreni ke militista interveno estas la lasta eblo kaj ĉiuokaze neniam estu la sola strategio. Longe elteni kaj ĉefe: la interesojn, bezonojn kaj protektadon de homoj (ankaÅ islamanoj) prioritatigi. Eĉ antaÅ geostrategiaj interesoj. Tio nun eble sonas naive kaj idealisme, sed formis ja la bazon por la fondo de la UnuiÄintaj Nacioj (UN), kaj de la konstitucioj de niaj demokratioj.
Resume, en la lukto kontraÅ IÅœ ni havas nenombreble pli da islaman-aliancanoj ol ni supozas. Tiuj islamanoj daÅre restos. AlkutimiÄu jam al tio.
Laila Al-Zwaini estas arabistino kaj juristino, kaj fondintino de ‘Re:Orient’.
Dieuwertje Kuijpers estas doktoriÄantino pri High Risk Politics ĉe VU (Vrije Universiteit, Amsterdam).
Rena Netjes estas arabistino kaj ĵurnalistino.
[i] http://www.theguardian.com/profile/hassan-hassan