fonto:
laNederlanda ĵurnaloVolkskrant frontpaÄo
https://www.volkskrant.nl/buitenland/communistische-partij-china-maakt-weg-vrij-voor-levenslang-presidentschap-xi~a4573448/
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Ĉinio volas doni senliman potencon al Xi
Prezidento Xi Jinping de Ĉinio Åajnas senhezite alpaÅi al netuÅebla potencpozicio. La Ĉina Komunisma Partio volas la konstitucian preskribon, kiu limigas la daÅron de la prezidenteco Äis du kvinjaraj limtempoj, aboli. Tiam Xi povas resti en funkcio Äis multe pli longe ol 2023.
Volkskrant frontpaÄo 26 februaro 2018
Fare de Ben van Raaij
La centra komitato de la partio priparolas la konstituci-amendon dum tritaga partia pinto kiu komencas hodiaÅ, anoncis dimanĉe la Åtata novaĵagentejo Xinhua. Se oni adoptas la proponon kiel estis atendita, la Ĉina parlamento povas ratifi tion venontsemajne. Äœi do ankaÅ laÅ atendo konsentos pri la dua limtempo de Xi Äis 2023.
"Ĉi tio estas nova paÅo en longa marÅo de Xi por akiri plej multe da persona potenco, cele al realigado de sia ambicia agendo por la estonteco de Ĉinio", diras Michael Kovrig[i] de la International Crisis Group de el Pekino. Xi per sia kontraÅ-korupteca strategio kaj partia reformo kreis ankaÅ multajn malamikojn. "Li eble timas, ke riskas preni la kondukilojn el la manoj".
La centra komitato volas ankaÅ registri la idearon de Xi en la konstitucio. Tiu ‘Xi Jinping Pensado por Socialismo kun Ĉinaj Karakterizoj por Nova Epoko’ estas speco de vizio pri la renaskiÄo de Ĉinio kiel mondpotenco, sub la strikta gvidado de la komunista partio. AnkaÅ la de Xi starigita kontraÅ-koruptec-komisiono fariÄos eble promociata al Åtata organizo.
Ne tute neatendite
La 64-jaraÄa Xi, prezidento ekde 2013, plifortigis sian potencpozicion jam enorme en oktobro pasintjare, kiam li dum la deknaÅa partikongreso estis reelektita kiel Äenerala sekretario de la partio (partiestro) kaj prezidanto de la Centra Militista Komisiono (armeestro). AnkaÅ lia ‘New Age Thinking’ estis inkluzivata en la Ĉarto de la partio. Kun tiu enkanonigo fariÄis Xi la egalulo de legendaj antaÅuloj kiel Mao Zedong kaj Deng Xiaoping.
Tute neatendita la decido de la centra komitato do ne estas, diras Frans-Paul van der Putten[ii] de la instituto Clingendael. "Xi ĉe la partikongreso estis normalokaze devinta indiki sian sukcedanto, sed li ne faris tion. Tio jam estis rigardata kiel signalo ke li volas resti pli longe. Estas ja surprizanta ke la potenco nun tamen tre malkaÅe koncentriÄas en la manoj de unu persono. Kaj tio povas esti tre malutila, kiel la regado de Mao montris en ties lastaj tagoj."
AÅtoritata subpremado
LaÅ la Ĉina Åtata ĵurnalo Global Times, la konstituci-amendo ne aÅtomate signifas ke Xi estos prezidento dumviva. Sed Frans-Paul van der Putten rimarkas ke la du aliaj (multe pli potencaj) funkcioj de Xi, partiestro kaj armea gvidanto, formale havas neniujn limtempojn. "Xi do tuj havos tri funkciojn en la manoj, kiujn li principe povus senlime praktiki." Kaj tio donus al li, same kiel antaÅe al Mao, ĉiopovan kaj preskaÅ imperian statuson. LaÅ la Ĉina politikologo Zhang Ming, Xi estas de multaj ordinaraj Ĉinoj rigardata kiel imperiestro.
Analizistoj atentigas pri la riskoj de la konstituci-amendo. La ebleco ke Xi ankoraÅ por pli longe restos prezidento, pliigos sian potencon, diras Kovrig. Kaj tio ebligas lin efektivigi pli da reformoj, kio povas esti bone se tiuj estas la justaj reformoj. 'Sed tio povas ankaÅ konduki al kreskanta aÅtoritata subpremo kaj plua potenckoncentriÄo, kiuj faros ege malfacile ÅanÄi la kurson kiam la plej alta gvidanto prenos malÄustan decidon.'
[i] Michael Kovrig = altnivela konsilisto pri Nordorient-Azio, kun fokuso sur Ĉinio; li laboris kiel diplomato en Pekino; vidu ankaÅ: https://www.crisisgroup.org/who-we-are/people/michael-kovrig
[ii] Frans-Paul van der Putten = esploristo ĉe Clingendael, Nederlanda Instituto de Internaciaj Rilatoj; li esploras la geopolitikan signifon de la kresko de Ĉinio kiel granda potenco; vidu ankaÅ: https://evenementenbdo.nl/masterclass-riskmanagement/speakers.php?sid=173