fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/02/16/eu-uitbreiden-word-eerst-een-goede-buur-a1592429
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
PlilarÄigi la EU-on? FariÄu unue bona najbaro
La EÅropa Unio volas sin plivastigi al Balkanio. Malbona plano, laÅ Bastiaan Rijpkema. La EU devas unue ordigi sian propran domon.
NRC 16 februaro 2018
Fare de Bastiaan Rijpkema
La EÅropa Unio volas serioze labori pri la plivastigado al la okcidenta Balkanio: Bosnio kaj Hercegovino, Serbio, Montenegro, Kosovo, Makedonio kaj Albanio. En 2025 la unuaj landoj el tiu regiono devos esti membroÅtatoj. "Realece, sed ankaÅ tre ambicie" diris la EÅropa Komisaro por plilarÄigo, Johannes Hahn. Kiam ĉiuj Balkanaj landoj post nelonge estos membroj, kaj laÅ Federica Mogherini, EU-kunordiganto pri eksterlandaj aferoj, tio eblos ene de "nia generacio", la nombro de membroÅtatoj estos 33.
La argumentoj por plilarÄigo estas kompreneblaj. Unue, la menciitaj landoj havas komunan longan limon kun la EU. Por senperaj najbaroj kiel Kroatio, Rumanio kaj Grekio, sed ankaÅ por la EU kiel tutaĵo, stabileco gravas en tiu parto de EÅropo, kiu antaÅ nelonge ankoraÅ estis damaÄita de milito. Due, rolas geopolitikaj konsideroj: oni timas eksterlandan enmiksiÄon en la regionon. Pasintmonate raporto de la Brita Parlamento ankoraÅ atentigis pri la "malstabiliga influo" de precipe Rusio. Trie, memkompreneble: plilarÄigo povas esti profita al la civitanoj de la Balkanaj landoj mem, sur ekonomia kaj konstitucia tereno, inter aliaj per la solidigado de demokratio kaj konstitucia Åtato.
Tamen la momento de la anonco aspektas iom absurda. La EÅropa Unio havas ja sufiĉe da problemoj sur sia telero. Ekzemple la Brexit-intertraktadoj estas tute ne kompletigitaj. AntaŠĉio ekzistas akra valorkonflikto inter la EU unuflanke, kaj Pollando kaj Hungario aliflanke, aÅ en pli larÄa senco: inter la Okcident- kaj Orient-EÅropaj membroÅtatoj.
En Pollando la registaro de Juro kaj Justeco (PiS[i]) minacas meti la jurisdikcian povon daÅre pli multe sub politika influo. Tio persvadis la EÅropan Komisionon al ekuzo de la ankoraÅ neniam uzita ‘artikolo-7-proceduro’, kiu povus finfine konduki al sankcioj kiel la suspendo de la Pola voĉdonrajto ene de EU. Kvankam estas tre neprobable ke tiuj sankcioj vere venos; por tio necesas unuanimeco, kaj Hungario ĵuris bloki ĉiujn sankciojn kontraÅ Pollando. La Hungara ĉefministro Orbán ĉe tio parolas pri Brusela "inkvizicio" kiu provas rompi la "nacian regadon" de Pollando.
En Hungario mem, la demokratio kaj konstitucia Åtato estas intertempe tiel severe atakitaj, ke en la lasta Freedom-in-the-World-raporto, ĉiujara revizio de la stato de politikaj rajtoj kaj liberecoj en la mondo, oni asertas ke la lando riskas defali en "aÅtoritatan estraron".
En la praktiko evidentiÄas, ke la ‘artikolo-7-proceduro’ malmulte helpas kontraÅ tio, kion oni foje nomis 'post-aliÄo-huliganismo'. Alivorte: membroÅtatoj kiuj atingas la sojlon por aliÄo, sed post tio malobservas decidigajn demokratiajn kaj konstitucia-Åtatajn principojn. La EU malhavas ĉi-momente efektivajn ilojn por kontraÅagi tion. AliÄo de nombro da novaj membroÅtatoj, kun ankoraÅ malsanetantaj demokratiaj konstituciaj Åtatoj, estas tiam neprudenta.
AnkoraÅ libere de la specifa demokratia-konstitucia-Åtata aferstato en la Balkanaj landoj, grava demando estas: kie troviÄas la limo de la EU? ‘EÅropo’ kiel valorkomunumo estas etendebla koncepto. La Konsilio de EÅropo, la organizo kiu apartenas al la EÅropa Konvencio pri Homaj Rajtoj, havas ekzemple 47 aliÄintajn Åtatojn. Sed se temas pri la EÅropa Unio, tiam oni regule konstatas ke ekzistas ‘institucia limo’ por plivastigo.
La opinioj pri la estonteco de la EÅropa Unio estas tre diversaj. Dum la Franca-Germana akso plej baldaÅ volas dediĉi sin plue al plia EÅropa integriÄo, membroÅtato kiel Nederlando por la komenco ankoraÅ premas la bremson. Ne iÄos pli facile fasoni la estontan EU-on, se tiu havos eĉ pli da membroÅtatoj.
La Balkanaj landoj meritas nian subtenon, sed la demando estas laÅ kia maniero. EU-membreco ne estu frivole ekuzata kiel instrumento de eksterlanda politiko. La EU devus konsideri du eblojn. La unua: tamen ekuzi aliÄon, sed tiam ne antaÅ ol la 'instrumentoj de konstitucia Åtato' estas en ordo. La plilarÄigo estas nur akceptebla kiam la EU povas reagi efike al demokratia-konstitucia-Åtataj elreliÄoj. Tio signifas ke ne nur la kandidat-membroÅtatoj, sed ankaÅ la EU devas eklaboradi.
La institucia problemo ne estas solvita per tio. Tial dua eblo. En 2006, du jarojn post kiam la EU estis akirinta dek pliajn membroÅtatojn, la tiama EÅropa Komisaro pri eksterlandaj interrilatoj, Benita Ferrero-Waldner, jam priskribis ke "la EU ne povas sin plivastigi ​​senfine". Åœia alternativo: la ‘EÅropa najbarec-politiko’, ĉe kiu la EU interalie proponas ekonomian integriÄon kaj subtenon sur la tereno de demokratio kaj konstitucia Åtato, sen plena inkludo en la EÅropa Unio.
Tiu najbarec-politiko estas antaÅ nelonge renovigita. La tempo urÄas, ke ni prenos Äin serioza kiel plenvalora finstacio.
Bastiaan Rijpkema estas jurfilozofo ĉe la Universitato de Leiden (en Nederlando). Li estas kunredaktoro de la eseo-kolekto La lukto por la demokratio.
[i] PiS = Prawo i Sprawiedliwosc (Juro kaj Justeco); vidu ankaÅ: https://eo.mondediplo.com/article2339.html