fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/11/17/verlamd-europa-is-voor-china-geen-serieuze-partner-14084399-a1581686
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Paralizita EÅropo estas ne serioza partnero por Ĉinio
En Bonno, la malfirmigo de la Pariza Klimata Akordo estas preventita. Sed ambiciaj novaj paÅoj estas ankoraÅ ne prenataj.
NRC 18 novembro 2017
Fare de nia redaktoro
Paul Luttikhuis
Sen frakaso, la intertraktantoj finis vendredvespere la klimato-pinton en Bonno. La timo ke iuj landoj iom malfortigus siajn ambiciojn, ĉar Usono volas retiriÄi el la Klimata Akordo, ne praviÄis. Eĉ la lastaj landoj en la mondo kiuj ankoraÅ ne partoprenis al la Akordo de Parizo (2015), Nikaragvo kaj Sirio, nun ankaÅ subskribis.
Kvankam la dinamiko por klimata politiko ankoraÅ daÅre ne malaperis, pri granda progreso ne estis parolata en Bonno. Gravaj interkonsentoj pri financado de klimata politiko por malriĉaj landoj estas prokrastitaj Äis venontjare. Kaj ankaÅ pri la maniero per kiu la klimataj promesoj devos esti mezurataj ekde 2020, kiam ‘Parizo’ oficiale efikos, ekzistas ankoraÅ multa malklareco.
Dum la lastaj tagoj vizitis ankaÅ ministroj kaj kelkaj registarestroj la pinton en Bonno. La UN-ĉefo António Guterres komprenigis al ili, ke la ambicioj sur kvin terenoj firme pliiÄu: malpli da forcejgasoj, pli da adapto al klimatoÅanÄiÄo, pli da financa aglibero, pli bona kunlaborado kaj pli forta gvidanteco.
Precipe tiu lasta mankis en Bonno. En Parizo estis Usono kaj Ĉinio kiuj – malgraÅ iliaj kontrastoj – suprenpuÅis la aferon, ĉe tio helpitaj de EÅropo, kiu bone observis la dezirojn de la evolulandoj. Sed sen la Usonanoj, la Ĉinoj en Bonno apenaÅ Åatis preni la iniciaton. Intertraktado kun la Usona eks-prezidento Barack Obama estas por Ĉinio tute malsama ol kun la EÅropa Komisaro pri Energio kaj Klimato, Miguel Arias Cañete.
La EU malhavas, ĉe tia klimato-pinto, la decidemon por preni sur sin la gvidan rolon. La Francoj ja volas tion, tiel evidentiÄis el la fervora parolado de prezidento Emmanuel Macron, kiu konsideras la Klimatan Akordon preskaÅ kiel Francan posedaĵon. Sed la Britoj, kiuj ofte en la pasinteco forte dediĉis sin al la klimato, nun starigas sin rezerviÄemaj, pro la Brexit.
Kaj la Germana kanceliero Angela Merkel estas plimalpli senpova pere de la klopodaj koalicio-intertraktadoj en sia propra lando. LaÅ multaj Åia alparolo estis seniluziiga. Åœi agnoskis ke ĉe klimatÅanÄo temas pri Schicksalsfrage[i] - temo kiu tuÅas la sorton de la homaro. Sed Åi ankaÅ diris, ke por la ambiciaj Germanaj celoj ankoraÅ “mankas ne malmulte” al Åi. Germanio devus pripensi la fermadon de karbocentraloj, opiniis la kanceliero, precipe se tiuj funkcias surbaze de brunkarbo. Sed tio, laÅ Åi, alfrontas "kun socialaj problemoj kaj laborpostenoj", kaj ankaÅ kun la havebleco de pagebla energio.
Nederlando laboras pri gvida grupo kun la najbarlandoj kaj Skandinavio
La alparolo de la nova Nederlanda klimatministro Eric Wiebes (VVD[ii]) estis rimarkinde pozitiva pri tio. Wiebes emfazis, ke la lukto kontraÅ tutmonda varmigo Äuste povas tre bone kontribui al plifortigo de la ekonomio. Nederlando volas pro tio levi la stangon, diras Wiebes. La celoj kaj la kondutmaniero de la EU estu akordigataj kun la Klimata Akordo. Por atingi tion, Wiebes volas formi ‘gvidan grupon’ kun la najbarlandoj kaj la Skandinavoj.
Finfine devos ĉiuj landoj aliÄi al tiu gvidanta grupo. AntaÅe al la klimato-pinto, evidentiÄis ke ankoraÅ ekzistas granda breĉo inter la promesoj kaj kio estas bezonata por preventi temperaturaltiÄon de 1,5 Äis 2 gradoj Celsius. AnkaÅ fariÄis klara, ke ĉi-jare la eligo de forcejaj gasoj por la unua fojo en tri jaroj ree pliiÄis, ĉirkaÅ 2 procentojn; ĉefe sekve de plialtiÄo de emisioj en Ĉinio.
Ĉu estis pro tio, aŠĉar ja estas rito ke la klimato-pinto trovastiÄas: ne estis klara. Sed en la lasta momento ankoraÅ minacis fendeto en la unueco. En Parizo oni interkonsentis limigi la temperaturaltiÄon Äis "klare sub 2 gradoj Celsius" kaj klopodi al maksimume 1,5 gradoj. Por insula Åtato Fiji, prezidanto de la pinto, tiu unu kaj duono grado estas laÅlitere vivesenca. Do tio aperis firme en la fina deklaro. Dum momento, tio Åajnis por Ĉinio esti tro eksternorme. Sed kun nur kelkaj horoj de malfruiÄo, la pinto povis sukcese esti finata.
[i] Schicksalsfrage = problemo de la sorto
[ii] VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie) = la dekstre liberala partio
en Nederlando; vidu ankaÅ:
https://eo.wikipedia.org/wiki/Popola_Partio_por_Libereco_kaj_Demokratio