Nederlandlingvaj   ĵurnal-artikoloj

tradukitaj en Esperanton
fare de Toon Witkam


fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/06/amerikas-toekomst-ligt-nu-in-californie-10950383-a1561863
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam

La Usona estonteco troviĝas nun en Kalifornio

Decidojn el Vaŝingtono pri klimato aŭ enmigrado, Kalifornio prave malatentas, diras Frans Verhagen.

NRC 6 juni 2017

 

Fare de  Frans Verhagen

 

"Kalifornio rezistos." En du vortoj la guberniestro Jerry Brown lastsemajne denove eksplikis kie la opozicio kontraŭ prezidento Trump troviĝas. En ŝtato kun 39 milionoj da loĝantoj, la sesa plej granda ekonomio en la mondo, voĉdonis en novembro kvar milionoj pli da homoj por Hillary Clinton ol por Donald Trump. Ili ne intencas lasi tion senreage.

 

Trumpistanio, tiu stranga lando kie nekompetenta narcisisto tenas la sceptron, ŝajnas en Kalifornio tre malproksima. 

 

En Kalifornio, jam tridek jarojn mia ‘hejmŝtato’ en Usono, mi palpis dum tri semajnoj la pulson de tiu parto de la nacio, kiu ŝajnas esti klarmensa. Ĉiu parolis pri Trump: familio, amikoj, debatpartneroj, sed ankaÅ­ sur la pramo, en la restoracio kaj la atendovico ĉe la kinejo. Trumpistanio, tiu stranga lando kie narcisma nekompetentulo tenas la sceptron, ŝajnas fora en Kalifornio. Tiu ŝtato praktikas plejeble propran politikon. 

Kalifornion gvidas la plej grava Usona Demokrato, guberniestro Jerry Brown. Ĉiuj tiuj memplaĉaj Demokratoj en Vaŝingtono povas blovi kaj sibli, sed ili atingas nenion. Kalifornio aliflanke, post malfacilaj jaroj, estas siajn aferojn adekvate ordigintaj. Danke al Brown, kiu en la aĝo de 79 plenumas sian kvaran oficperiodon kiel guberniestro. Unue inter 1975 kaj 1983, post kiam li retiriĝis en Japanan Zen-monaÄ¥ejon, kaj nun ekde 2011. En la intertempo, Brown estis ankaÅ­ urbestro de Oakland, malriĉa ĝemela urbo de San Francisco, kiun li revivigis.   

 

Ampleksa politiko pri la vivmedio 

Ĉe klimato, enmigrado kaj infrastrukturo Kalifornio estas direktanta. Brown dum la sepdekaj jaroj jam faris la fundamentojn por la plej ampleksa Usona politiko pri la vivmedio. La aviadil-industrio devis labori kun malpli malpuriganta farbo, kaj tio iĝis la nacia normo. Aŭtoj devis redukti sian gaseligon kaj veturi pli malmultkonsume. Pro tio ke gravaj ŝtatoj transprenis la regulojn de Kalifornio, estas nun triono de la venditaj aŭtoj submetita al ili. Trump povas krii kion li volas, la aŭto-industrio devos konsideri tiujn postulojn.

Ŝtato kiu kvin jarojn longe ĝemis sub sekeco, kaj ĉi-printempe dronaĉis en la pluvo, prenas la klimaton serioze. Post la retiriĝo de Trump el la Klimato-Interkonsento de Parizo, Brown uzas jam planitan vojaĝon al Ĉinio por ankaŭ pridiskuti ekologian politikon. Intertempe Kalifornio kaj Ĉinio interkonsentis sin teni al la Pariza Klimata Akordo.

Kalifornio gvidas la landon en energi-efikeco. Äœi estas survoje por en 2030 akiri duonon de la tuta elektro el vento, suno kaj aliaj renovigeblaj fontoj. Kalifornio havas en progresinta energio trioble pli da laborpostenoj, ol estas ministoj en Usono. Tio montras kiel oni povas energio-normojn plialtigi, renovigi, krei laborpostenojn kaj kreski  –  ĉio samtempe.



Legomejo de Usono

AnkaÅ­ pri enmigrad-politiko Kalifornio gvidadas, pere de plibonig-iniciatoj por landlima kontrolo, kiuj efektivigas sanservon, edukadon kaj laborpostenojn por kontraÅ­leĝuloj kiuj “respondece kaj produktive” loĝas en Usono. Multaj urboj protektas la rajtojn de senpaperaj enmigrintoj. Intertempe, tuta Kalifornio estas tia sanctuary. La kondutmaniero de Trump, aresti enmigrintojn, estas ĉi tie praktika problemo. Plej da laboro en la Central Valley, la legomejo de Usono, estas farata de kontraÅ­leĝaj enmigrintoj: ĝardenistoj ne povas ekzisti sen ili.

Ankaŭ ĉe infrastrukturo Kalifornio antaŭiras. Riparoj kaj novaj investoj en publika transporto estas financataj per plialtigo de la imposto sur benzino. En Silicon Valley, la grandaj entreprenoj okupas sin pri memveturaj aŭtoj, evidente ĉiuj elektraj.

Eĉ Trump scias ke la ekonomia kresko troviĝas en Kalifornio, ne en la ŝtatoj kiuj elektis lin. La plej grandaj entreprenoj de la mondoj estas en Kalifornio: Apple, Alphabet(Google), Facebook, kaj pli malnovaj kompanioj kiel Hewlett-Packard, Intel, Oracle kaj Qualcomm. Teslo, lokita en Palo Alto, produktas elektrajn aŭtojn en la proksima Fremont. La plej granda problemo estas la manko de loĝejoj, kie la bone enspezantaj teĥnikistoj puŝas ordinarajn homojn el la merkato.

Trump minacis Kalifornion deteni al ĝi federaciajn financojn. Tio fariĝos longa procezo kun multaj procesoj. Li povas al la ŝtato ankaŭ malagrabligi la vivon, pere de impost-aranĝoj. Sed danke al nekompetenteco de Trump, imposto-reformo ŝajnas fora.

Ne estas hazardo, ke Kalifornio liveras kelkiujn el la plej promesplenaj politikistoj. La urbestro de Los Angeles, Eric Garcetti (46), ĵus estis reelektata kun okdek procentoj de la voĉdonoj. AnkaÅ­ lia antaÅ­ulo, Antonio Villaraigosa (63) kaj la verŝajna posteulo de Brown, vic-guberniestro Gavin Newsom (50), iama urbestro de San Francisco, estas interesaj. Same kiel la nova senatano Kamala Harris (52) ili ĉiuj estas anoncataj kiel “prezidenta materialo”.


Kiu volas konservi kuraĝon, dum tutmonde Usona influo kaj aŭtoritato diseriĝas, trovos en Kalifornio iom da espero.

En la jaroj de prezidento Reagan, oni ja diris ke Usono trafus pli bone se ĝi desegus la West Coast kaj glitigus ĝin en la Pacifikan Oceanon. En la jaro 2017 Usono ne plu povas ekzisti sen la Okcidenta Marbordo, kaj certe ne sen Kalifornio. Kiu volas konservi kuraĝon, dum tutmonde Usona influo kaj aŭtoritato diseriĝas, trovos en Kalifornio iom da espero. Escepte se tiuj Kalifornianoj ja mem decidos secesii de Trumpistanio, kion ne malmultaj el ili ŝatus.

 


  
Frans Verhagen  estas Nederlanda ĵurnalisto, tre ofte aktiva en Usono. Li verkis la libron “Founding Fathers, pri la fondintoj de Usono (ĝi aperis en junio 2016, havas 368 paĝojn kaj estas  - escepte de la titolo -  Nederlandlingva).   

 

 

 

Ĉiuj artikoloj   |  




©marto 2024 Toon Witkam | Powered by RosyGrass