fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/04/12/het-moderne-frankrijk-ontwaakt-in-toulouse-8088650-a1554215
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
La nunepoka Francio vekiÄas en Toulouse
Francaj prezident-elektoj
NRC 12 aprilo 2017
Fare de nia korespondanto
Peter Vermaas en Toulouse
En la urbo de ‘Airbus’[i], la melankolio pro kiu multaj Francoj suferas, estas apenaÅ trovebla. Ĉi tie regas la optimismo. "Ici, on est cool."[ii]
Kiuj estas serĉantaj la nuntempan Francion, devus preni en Toulouse buslinion 78. La buso veturas en la sudo de la urbo laÅlonge de preskaÅ senfinaj novkonstruitaj kvartaloj kun teÄ¥nologiaj universitatoj, kvarliteraj esplorcentroj kaj high-tech entreprenoj ĉefe en la aviadil-industrio. Kio en la buso mem plej frapas la atenton estas la facilanimeco de la pasaÄeroj. Ili parolas kun fremduloj, estas Äentilaj kaj afablaj. "Merci monsieur, au revoir"[iii], ili ĉe la eliro senescepte krias gajhumore al la Åoforo.
En la kampanjoj por la Francaj elektoj dominas sciigoj pri morosité kaj déclinisme – melankolio kaj necerta sento de malpliboniÄo – kiujn multaj balotantoj Åajnas sperti, pro malriĉiÄo kaj senlaboreco. Sed la unu Francio ne estas la alia. En Toulouse optimismo regas. Dum pli malgrandaj urboj malpleniÄas, ĉi tiu urbo estas la plej rapide kreskanta de la lando: ekde 2012 la loÄantaro ĉiujare pliiÄis je 9.300 homoj mezume. Toulouse kreas laboron, eĉ en la industria sektoro. Post Parizo Äi estas la urbo kun la plej granda nombro de novaj entreprenoj kaj eksterlandaj investoj. Äœi ankaÅ estas la urbo de la liberala Toulouse School of Economics de la Nobel-premiisto Jean Tirole.
Kun tio, la ‘ville rose’ (Toulouse) estas "tre Macron-kongrua", pensas Mickael Nogal, kiu gvidas la lokan sekcion de En Marche![iv], la movado de la sociala-liberala prezident-kandidato Emmanuel Macron. La urbo plene profitas de la tutmondiÄo kaj de la EU, kaj rigardas la mondon sen havi antaÅjuÄon. "La progresema Francio estas dum la lastaj 10-15 jaroj ombrumita de konservativismo", diras Pierre Virmont, ankaÅ adepto de Macron. "La moderna Francio vekiÄas. Francio estas ne nur fermita, retiriÄinta lando, kiel la resto de la mondo pensas."
Tion oni bezonas laÅlonge de buslinio 78 al neniu rakonti. En la buso sonas ĉiuj lingvoj intermiksite. Studentoj, esploristoj kaj entreprenistoj el la tuta mondo provas en la atmosfero de aviadilkonstruanto ‘Airbus’ Åtelkapti ion de la ekonomia dinamiko. "Ici, on est cool", Stéphane Contrepois (45) resumas la sentimenton. Ekde 2011 li kondukas en diskreta oficejo la ekfirmaon Myfeelback, kiu specialiÄas en enketoj pri kliento-kontentigo por multnaciaj entreprenoj kiel BMW[v] aÅ SNCF[vi]. Kion li volas diri: en Toulouse oni kapablas kombini negocon kun plezuro. "Ni faras ĉi tie kaj bonan vinon kaj bonajn aviadilojn," diras Philippe Baylet de la regiona investo-agentejo Madeeli. Pli ol aliloke, li diras, Toulouse kapablas "tradicion kaj modernecon" kombini.
Contrepois montras eksteren. "Kiam ni unuafoje alvenis ĉi tie, ĉio ĉi estis ankoraÅ malplena, paÅtejo." Nun leviÄas malantaÅ la haltejo de linio de 78 multekostaj oficejoj kaj apartamentoj. Mia entrepreno Myfeelback troviÄas nuntempe en NovJorko. Ke la ĉefoficejo restas en Toulouse, estas ne nur pro tio ke Contrepois devenas de ĉi tie. La urbo, li diras, prezentas – kun la sunplena klimato, montaro kaj maro mallongdistance – agrablan vivkvaliton. "Kaj ni loÄas ĉi tie en la mezo de la teÄ¥nologia koro de Francio, kun ĉiuj gravaj inÄenierlernejoj kaj start-up-incubators[vii] manatingeblaj."
Tempo por ÅanÄiÄo
Mickael Nogal (26), la organizanto de En Marche!, estas en la ĉiutaga vivo komunikado-konsultisto. Pierre Virmont (45) estas la direktoro de agrikultura liceo. AmbaÅ Macron-adeptoj iun vesperon estas en hipa restoracio ĉe la naskiÄtaga festeto de En Marche!. Estas tie balonoj, ridindaj klakĉapeloj, kaj sur la teraso pendas grandaj afiÅoj kun la ĉiam larÄe ridetante eksministro. AntaÅ ol torto estas servata, Nogal ekprenas megafonon per kio li diras "esti tre emocia" ke la movado en unu jaro atingis tiel multon. Kun pli ol 6.500 membroj en la tradicie maldekstra departemento Haute-Garonne, havas En-Marche! laÅ li eĉ "pli da membroj ol la PS (Parti Socialiste)".
Ĉe la festeto estas junuloj kaj maljunuloj, ne nur (sed ja plejparte) blankaj, kaj ili ofte laboras en kreaj profesioj, kiel sendependulo aÅ en funkcio de manaÄado. Ili samopinias kun la ideo de Macron, ke Francio estas preta por ÅanÄiÄo, kaj ke la lando devus, anstataÅ retiriÄi malantaÅ la limoj, "eniri en la dudek-unuan jarcenton".
"Mi terure hontus, se la plimulto de la Francoj en la unua raÅndo votus por Le Pen", diras verkisto Gilles Orselly (55), promenanta al kafejo kie la kunularo post trinkaĵoj sur granda ekrano observos televidan intervjuon kun Macron. "La signo kiun ni – se ni votus por Le Pen – donus al eksterlando estas fatala." Macron, diras Virmont, estas la "sola vera" por-EÅropa kandidato. "Tempo urÄas, ke ni Francoj denove prenas la iniciativon en EÅropo."
Macron vere bezonas, ekstere de Parizo, dinamikajn grandajn urbojn kiel Toulouse, Bordeaux aÅ Nantes. Li estas, laÅvorte de politikologo Thomas Guénolé, la kandidato de la "feliĉa tutmondiÄo". Sed ke En-Marche! per liberala kaj iom elitisma rakonto tiom da reformemaj socialdemokratoj el la PS altiras, tio laÅ Nogal (kiu mem estis aktiva en la PS) precipe rilatas kun "la progresemo" de la mesaÄo. "Liberalismo en Francio estis ĉiam asociata kun la dekstrularo", diras Nogal, "sed Macron enmetas la liberalismon por ĉiuj civitanoj, por lasi ankaÅ ilin profiti de la tutmondiÄo."
La plej bona ekzemplo estas laÅ li la de Macron kiel ministro liberaligita busveturado. La "Macron-busoj", kiel ili nun nomiÄas, "ebligas grandajn homgrupojn por kiuj la aviadilo kaj la trajno estas tro multekostaj, tamen vojaÄi", diras Nogal. Ĉe Macron, ĉio temas pri "movebleco", socia, ekonomia kaj fizika, skribis politikologo Bruno Cautrès en Le Monde. La longdistanc-busoj simbolas tion. "Macron invitas la Francojn sekvi siajn proprajn vojojn," li skribis: individualismo kaj malcentralizo do.
Ĉu Macron nu sukcesos?
En la pasinteco estis pli da prezidentoj kiuj imagis sin kapablaj reformi la landon. AmbaÅ Nicolas Sarkozy (2007-2012) kaj François Hollande (2012-2017) pro sindikataj blokadoj ne sukcesis atingi tiel multon, kiel ili volis. Kial tio sukcesus ja ĉe Macron?
Virmont, kiu estis aktiva en la reformisma sindikato CFDT[viii], ne faras al si zorgojn. "AnkaÅ Francio ÅanÄiÄas", li diras. La radikala sindikato CGT[ix] estas, ekde la pasinta semajno – por la unua fojo post Äia fondado fine de la 19-a jarcento – ne plu la plej potenca de la lando. "La CGT griziÄas, kaj estos post kelkaj jaroj finita. La CFDT dum la lastaj jaroj apogis pezajn ekonomiajn reformojn."
LaŠNogal estas antaŠĉio afero de konfido. "Juna politikisto kiel Macron, kiu bone konas la ekonomion, povas kun pragmatismo kaj pli da elektebleco ekmovi ĉi tiun landon," li diras. "Espereble Toulouse povas esti ekzemplo por la resto de la lando."
[i] ‘Airbus’ = granda aviadilkonstru-kompanio, jam longe ekzistanta, kun ĉefestablo en Toulouse
[ii] "Ici, on est cool." = "Ĉi tie, oni estas mojosa." vidu ankaÅ: https://eo.wikipedia.org/wiki/Mojosa
[iii] "Merci monsieur, au revoir" = "Dankon, sinjoro, Äis revido"
[iv] En Marche! = Ni antaÅeniru!
[v] BMW: vidu https://eo.wikipedia.org/wiki/BMW
[vi] SNCF = la nacia fervoja kompanio en Francio; vidu ankaÅ:
https://eo.wikipedia.org/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_nationale_des_chemins_de_fer_fran%C3%A7ais
[vii] start-up-incubators = komercinkubatoroj, aÅ entreprenaj akceliloj; vidu ankaÅ: http://epo.wikitrans.net/Business_incubator
[viii] CFDT (Confédération française démocratique du travail) = Äœenerala Konfederacio Demokrata de la Laboro, grava sindikato en Francio.
[ix] CGT (Confédération Générale du Travail) = Konfederacio Äœenerala de la Laboro, grava sindikato en Francio;
vidu ankaÅ: https://eo.wikipedia.org/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_G%C3%A9n%C3%A9rale_du_Travail